LIBER DE RESTAURATIONE MONASTERII SANCTI MARTINI
TORNACENSIS
HERIMANNI TORNACENSIS
page 308
domnum Henricum ordinans cellararium, Radulfo committit preposituram
sociumque ei donat Walterum, filium Huberti. Hiisque tribus totius ecclesie
commendans in exterioribus provisionem, ut sine licentia egrederentur(a),
permittit ceteris, ut secum religioni et silentio instarent, indicit. Illi de
capitulo egressi, coquinam introeunt, quod fratribus preparari posset
querunt, sed nichil inveniunt. Ingrediuntur deinde portam urbis, et civibus
sibi occurrentibus ac veluti de longa carceris custodia ereptis, quomodo se
haberent, inquirentibus, illi leto vultu, omnia prospera esse, respondent,
sed post paululum eis necessitatem fratrum innotescunt. Protinus cives
invicem colloquentes, et alio frumentum, alio siliginem, alio fabas (b)
dante, eos exhortantes et confortantes, hilares et letos ad fratres
remittunt. Radulfus* etiam germano suo Teoderico inopiam ecclesie indicans,
rogat, ut sibi pecuniam ad emenda fratribus necessaria commodet. Protinus
ille 40 marcas argenti ei commodat, quas tamen numquam postea recipere
voluit, sed pro anima sua ecclesie dimisit. Unum etiam ortum super Scaldum
prope Sanctum Medardum (1) valde utilem ecclesie nostre donavit** et in
multis pre aliis civibus semper nobis prefuit. Nam quando postmodum predictus
Walterus iussu abbatis templum edificare ex elemosinis fidelium cepit, statim
idem Teodericus ei 100 solidos in inicio dedit, ad edificandum quoque
refectorium 100 solidos et ad cellarium l00 solidos. Quotiens vero conventui
refectionem plenariam piscium miserit, ipsi numerandum et remunerandum
relinquatur pro quo fecit.***
71. Quantam autem inopiam panis pauper conventus illo anno integro
pertulerit, vix potest credi: panis triticei aut vini nisi forte ab aliquo
divite eis transmitteretur, nulla erat mentio; siligo etians omnino deerat;
sola avena eis molebatur de molendino relata, nec cribro nec tamisio farina
purgabatur, sed statim aqua calida superfusa panis exinde fiebat, qui coctus
et monacho appositus paleis prominentibus ustilari (2) posse videbatur, et
quando cultello precidebatur, maior palearum quam micarum colam monacho
videbatur acervus, et quia iuxta Salornonem anime esurienti etiam amara
dulcia videntur [Prov. 27, 7], monachi fame tabescentes tanta aviditate panem
illum avenacium comedebant, ut de eo nec mice nec palee superessent.
Nonnullit etiam ex illis adhuc superstint, quorum unus est domnus Ascelinus,
qui domno Henrico in cellarii provisione vel obedientia successit, qui adhuc
testatur, se tunc multociens cogitasse, si aliquando posset videre diem, quo
ecclesia sancti Martini tam dives esset, ut ipse pane solummodo saturari
posset. Quicumque ergo successorum nostrorum hec legerint, orent pro animabus
antecessorum suorum, qui panem non ordeaceum, sed avenacium cum paleis
comedendo, copiam eis panis triticei patientia sua per Dei gratiam
acquisiverunt (++).
72. Radulfus ergo videns (+++) et sciens, ecclesiam pauperem redditibus
carentem sine agricultura non facile posse subsistere, totum studium suum ad
emendas et adquirendas terras convertit. Quatuor itaque quadrigas iumentorum
in ecclesia posuit et terras eis sufficientes partim ex donationibus fidelium
partim emptas pecunia deputavitst. Deinde qua-
*) H. sequentia supra posuit.
**) H. pergit: Alium Baugerus modo dedit, qui conservat ea quae per navigium
adducimus. Postmodum ad aedificandum templum centum solidos dedit et ad opus
retectorii centum solidos et ad cellarium 40 solidem dedit.
***) H. ex c. 65. pergit: Per hunc vero Radulphum ---- imitatores existere
et deinde ad c. 58. transit." E quibus unus fuit Walterus supradictus,
qui vocabatur etc.
+) Nonnulli ex eis m. cogitaverunt, si aliquem possent v. p. - - possent
H.
++) H. addit: Unum (c) tamen tunc accidit, unde adhuc dolemus, quoniam domnus
Odod non valens retinere multiludinem feminarum, quam susceperat, licentiam
dedit eis abeundi et victum querendi. Ille autem [acceptae licentia]
recesserunt; pecuniam tamen, quam quedam ex eis dederant, eis non reddidit,
quoniam ad pauperibus donaverat aut in ecclesie usibus expenderat.
+++) prepositure pauperis onus suscipiens add. H.
*+) H. addit: Duo siquidem cives Tornacenses, quorum unus vocabatur Walterus
cognomento Parvum-adiutorium, alter Letardus (f) Satellus (g), venientes ad
conversionem cum uxoribus suis et filiis, dederunt nobis domus officinales
quas habebant in Tornaco et terras arabiles circa Tornacum ad valens
ducentarum marcharum. Terre vero Letardi (h) de antiqua possessione ecclesie
beati Quintini, quam supra (10) diximus a Fulchero episcopo destructam
fuisse, dicuntur esse; sed postqua, eius idem episcopus militibus
Noviomensibus tradidit, illi non multum proficuas eas sibi fore cernentes,
Tornacensibus civibus vendiderunt, aliquod (g [page 309]) redittum inde
accipientes. Has autem quas Letardus dedit de episcopo tenemus ad censum 22
solidorum.
a) claustro eg. H.
b) alio pisa add. H.
c) Unde 2.
d) abbas ed.
e) des. 2.
f) Letaldus h.l. 2.
g) deest ed.
h) Letaldi corr. ut videtur Letardi 2.
1) Abbatia S. Medardi a. 1671. et 72. destructa, canonici regulares in
parochiam S. Margaretae translati sunt, ob arcem a Ludovico XIV. constructam.
DACH.
2) Ustilacio apokauma" [in Greek font] gloss. Ducange Vl, p. 890.