coniunctus, in itineribus longinquis uersatus, multa bene habuit comperta, quae, etiamsi a libri consilio aliena erant, huic inserenda dusit. Ideo non solum de monaterio et episcopatu Tornacensi egit, sed occasione data etiam de comitatu Flandrensi, de familiis in hac regione celebrioribus, immo de lite inter imperatores et pontifices Romanos acta retulit. Testes laudat abbates lohannem 5 S. Bertini (1), Gislebertum S. Petri Gandensis (2), Sigerum praecentorem S. Mariae (3), Balduinum Tornacensem advocatum (4), alios, ex quorum ore quae facta erunt acceperat (5). De rebus vero ante suam aetatem gestis Sigeberti Chronographia necnon chronica quadam in Marchianensi monasterio scripta usus est (6); historiam vero espiscopatus ex Vitis S. Remigii, Medardi, quam in coenobio S. Medardi Suessionensi pleniorem invenit (7), et miraculis S. Martini ut illustraret studuit, praeterea catalogum episcoproum et chartas (8) adhibuit, unam a Paschali papa datam integrum recepit (9), a fabulosis vero narrationibus, quae ssuo tempore vendebantur, abstinuit. Rerum longinque actarumminus gnarus errores non semper vitavit (10). Temporis ordinem parum respexit, sed quae memoriae occurrerunt chartae intulit, modo ad recentiora tempora procedens, modo ea supplens quae antea omiserat. Ecclesiae addictus, animum tamen aequum ostendit (11); de curia Romana pecuniae nimis dedita candide iudicavit. -- Sermone utitur bene culto; nonnumquam loquacior et in rebus minutis haerens. Vergilium et Sallustium aliosque antiquitatis scriptores legerat (12); praesertim vero locis e sacra Scriptura sumptis orationem ornat. Viros de quibus refert loquentes inducere solet, et in historia S. Martini se ipsum auctorem ubique fere indicat, in encyclica vero uno tantum loco se rebus praesentem interfuisse monet.

Non multo post Herimannum, ut supra diximus, alius S. Martini monachus eius opera excerpsit, quae superflua sibi videbantur, praesertim de comitibus Flandriae dicta resecuit, res aliter disposuit, nonnulla addidit. Praeterea libellum post visionem Heinrici canonici, quae a. 1141. accidit, de antiquitate ciuitatis Tornacensis conscriptum, fabulis plenum , eodem modo sibi appropriavit, necnon alterum paulo post, ut videtur, scriptum excerpsit, immo alio loco integrum fere recepit. Etiam vitas sanctorum virorum et episcoporum nonnullorum inspexit, Dionysii, Memmii, Piati, Eleutherii, Amandi, Eligii, aliorum (13). Sed et ipse ad 'eorum qui nosse poterant relationem' provocat (14), ipsum Herimannum eiusque successorem Galterum testes laudat (15); alibi chartas se adhibuisse gloriatur (16), et non semel de monasterii possessionibus accuratius refert (17). Et quamvis fabulas eo tempore excogitatas propagaverit, de urbis patriae historia bene meruisse dicendus est. Sed nomen eius latet. Neque lacobo de Guisia cognitum erat, qui ex hac compilatione non pauca exscripsit (18), alia vero ex libro de antiquitate urbis Heinrico canonico tributo (19) et ex opere recentioris temporis Gallica lingua scripto sumsit (20).

1) c. 27.
2) c. 29.
3) c. 38.
4) c. 13.
5) Cf. Hist. III, 7 (cont. c. 4): quae a maioribus nostris accepimus posteris tradimus.
6) c. 49. 50; cf. c. 6. Codicem in monasterio Aquicinctino auctum habuisse videtur; c. 1.19.
7) c. 79.
8) Cont. c. 1; cf. Hist. III, 2.
9) c. 88.
10)c.17. pro Theoderico comite Alsatiensi Simonem ducem Auxatiae nominat; c. 84. Mosellam pro Mosa scribit, et quae sunt eiusmodi.
11) Cf. quae c. 84. de epistola Heinrici IV. dicit: quam si legerit et non flererit, videtur mihi duri esse cordis.
12) c. 68. Hist. IV, 2.
13) III, 1. 4. IV, 10. Alium locum ex Vita S. Eligii sumtum in Libro altero de antiquitate urbis invenit. Quae III, 2. ex Vita S. Medardi afferuntur ex encyclica sumta esse, verisimile est.
14) Lib. I, praef.
15) VI, 10. Cf. V, praef.: quae patribus nostris narrantibus cognovimus; VI 8: plures e: nostris testantur.
16) Lib. I, praef.; V, c. I. 10.
17) III, 8 (VIII. fin.); Add. ad Herim. c. 69. 72. 74.
18) Quae II, 29 (Vol. II, p. 104) ita inscribuntur: Ex historia Tornacensi quae incipit 'Tornacum itaque Galliae Belgicae civitatem antiquissimam esse etc.' ex hac compilatione, non ex eius fonte, historia brevi iisdem verbis incipiente, sumta esse, locis inter se comparatis patet. Ita etiam II, 41 (p. 156): Ex historia Tornacensi; sed II, 65 (p. 248) sub eodem titulo habet quae nonnisi in historia brevi leguntur.
19) II, 65 (P. 248): Ex historia Henrici canonici Tornacensis.
20) IV, 53 (111, p. 35S): Ex communi