LIBER DE RESTAURATIONE MONASTERII SANCTI MARTINI
TORNACENSIS
HERIMANNI TORNACENSIS
page 300
rem Balduini comitis Montensis filio suo Teoderico, adolescenti militi,
coniugio sociaviti sicque totam provinciam pacificavit. Sed inimicus humani
generis non diutius pacem illam toleravit. Teodericus enim ille adolescens
nolens esse contemptus (a) paternis opibus, sed ubique discurrens velut equus
indomitus, non modo de proximis, verum etiam de longinquis regionibus, de
terra scilicet ducis Lovaniensis et episcopi Leodiensis, frequenter predas et
captivos cepit adduceret, donec quadam die, frequentibus elatus victoriis,
cum centum militibus longius progrediens, redire non potuit, sed a peditibus
undique irruentibus occisus, et cum magno periculo ad Lesciense cenobium
super equos relatus, omnibus amicis suis magnum luctum intulit. Tunc pater
nimio merore perculsus timensque diversos fortune casus, alteri filio suo
Nicholao castrum Avesniense et Bracbantum in vita sua donavit eique castellum
quod dicitur Walecurtis superaddidit. Tercio vero filio advocationem
Tornacensem tradidit. Quarto etiam clerico facto Everardo [postea (b)
episcopo Tornacensi (2)] duos archidiaconatus, Cameracensem scilicet et
Tornacensem necnon preposituram Nivellensem aliosque multos honores
ecclesiasticos adquisivit; et quatuor filias divitibus maritis dedit.
Ipseque, sicut mihi multociens dixit, libenter monachus factus fuisset, si
coniugis sue licentiam habere potuisset. Presenti vero anno (3,) post festum
scilicet omnium sanctorum, dum apud Montense castrum in aula comitis Balduini
contra eum pro Trellum (4) castello, quod ei comes auferre volebat,
placitaret, subitanea ira percussus, loquelam perdidit, deinde a comitissa in
lecto comitis positus, sequenti nocte defunctus est (5). Indeque a filiis
suis ad cenobium Lescieose delatus et cum prioribus suis sepultus, magno
totam provintiam merore complevit, quia pater pauperum et ecelesiarum ab
omnibus vocari solebat. Sed de hiis ista sufficiant. Nunc vero ad* illos duos
milites Walterum et Radulfum, quorum longe superiusmentionem feci (6),
veniendum est breviterque ostendendum, quam verum fuerit illud sompnium, quo
in ecclesia sancti Martini stare et parietes illius renovare visi sunt.
58. Walterus iste ut predixi, vocabatur filius Huberti eratque unus de
potentioribus Tornacensis provincie optimatibus. Hic cum uxore sua** ad
conversionem veniens***, dedit nobis moleodinum illud super Mairam fluviolum,
ubi tota annona molitur de qua fit panis qui in cenobio comeditur (+).
Tenebat etiam quandam terram in nemore de Pevela iuxta Templovium7, quam
nobis dare volebat, sed non poterat, quia eam in beneficio tenebat de Roberto
iuniore tunc tempore Flandrensi comite. Comes enim tantam terram, que de
beneficio vel feodo suo erat, gratis concedere ecclesie nolebat. Cum ergo ut
hoc comes concederet laboraretur, forte Radulfus ille miles pronominatus unum
equum magni precii habebat, pro quo illi comes 40 marcas dare volebat.
Rogavit ergo comitem idem Radulfus, ut equum illum acciperet et terram illam
pro anima sua in elemosinam Sancto Martino daret. Consensit comes et
privilegii sui auctoritate eandem terram cenobio nostro confirmavit; sicque
molendinum prefatum cum eadem terra plus quam mille libras nobis postea
reddidit. Iam vero factus monachus qualiter se habuerit, nullus facile
explicabit, cum nullo optimatum regionis inferior fuerit, omnibus rusticis se
viliorem exhibuit. Ipse aquam ad coquinam deferre, scutellas et ollas
abluere, farinam cribrare, clibanum succendere, equorum stabula mundare,
fimum deferre, cernentibus et pre ammiratione plorantibus militibus et
cognatis suis numquam erubuit multosque exemplo suo convertit. Ipse ecclesiam
novam++
*) H. ita: ad priora redeuntes, de illis duobus militibus, Radulfo scilicet
et Waltero, q. l. s. m. f., dicendum est --- sunt. Et pergit: Tempore quo
domnus Odo scholam Tornacensem regebat, priusquam ecclesiam sancti Marlini
intraret, deliberavit Radulfus una cum uxore sua Mainsende seculum relinquere
et monasticam vitam assumere in cenobio Sancti Amandi, quoniam cenobii nostri
necdum mentio aliqua fuerat. Sed eodem anno... ex c. 62.
**) Oda add. H.
***) anno fere tertio adventus domni Odonis abbatis... add. H., ulli ordo
narrationis mutatus est.
+) quod cum Hugone seniore de Rameries dedit idem Walterus add. H.
++) sive templum istud, quod hodie (c) videmus t00 monachis posse sufficere,
et elemosynis fidelium, quas non reliquias circumferendo, sed quasi dulciter
cum Tornacensibus civibus ludendo, ab eis gratanter extorquebat, inc. et D.
f. c. atque post laudabiliter actam vitam bono fine quievit 3. Idus Decembris
H.; pergit c. 65.
a) i. e. contentus.
b) alia sed coaeva manu post add. c.
c) deest ed.
1) Cf. Gislebert. p. 508.
2) A. 1l73-1191.
3) Codex manu s. XVII. in marg.: anni 1146. Sed haec an recle se habeant,
dubitare licet; cf. praef.
4) Trelon in Hannonia.
5) Cf. Gislebert. p. 511.
6) C. 10.
7) Templeuve (en Pevele) prope Cisoing.