LIBER DE RESTAURATIONE MONASTERII SANCTI MARTINI
TORNACENSIS
HERIMANNI TORNACENSIS
page 293
dixerat contineatur, sciscitor (a) Respondit, Caroli regis (b) Francorum esse
privilegium, sigillo eius confirmatum, et in eo scriptum esse, quod petente
Ingelranno cornite de Castellandum rex Carolus dederit Sancto Martino
Tornacensi villam que vocatur Supast in pago Parisiensi cum molendinis et
omnibus aquis, oportunitatibus, appositis in fine testibus et die simul ac
loco donationis.(2) Rogo illud mihi dari privilegium, quoniam ipsi non erat
proficuum; respondet, se non gratis illud daturum. Promitto ei centum
solidos; diem mihi ponit, quo ad eum veniam, viam docet, qua pergam, ut
scilicet primum Parisius, deinde Castellandum, inde Ferrarias proficiscar.
Tornacum gaudens redeo, audita refero; pecuniam defero g Parisius transiens,
Ferrarias venio i abbati nummos ostendo, privilegium mihi dari postulo. Sed
abbas, sicut monachi eius mihi dixerunt timens offendere militem qui villam
tenebat, respondit, privilegium illud se post concilium invenire nequivisse.
Accepto tamen a me uno precioso cingulo, ad villam ipsam, que Supas dicitur
et duobus miliaribus aberat, me duci fecit. Ubi visis molendinis et loci
oportunitatibus, lacrimas tenere nequivi. lngressusque ecclesiam, unum
vetustissimum codicem iam pene dissolutum et putrefactum i nveni, in quo
scriptum vidi: Liber Sancti Martani Tornacensis cenobii. Egrediens cuidam
seni et decrepito rustico obviavi, eumque, cuius esset illa villa, quesivi.
Respondit, loscelini militis esse et aliorum quorundam. Cui ego:
"Queso",
inquam, "pater, dic, si aliquando eam audisti alicuius sancti fuisse".
"Scimus", inquit, "omnes, hanc villam fuisse cuiusdan1 abbatie que
dicitur
Sancti Martini de Tornio; sed nescimus, ubi sit, et miramur, quid faciant
maledicli monachi illius abbatie, qui talem villam non repetunt". Tum ego:
"Et quomodo fuisse tam ignote et longinque abbatie".
"Audivi," inquam,"quendam militem huius regionis, cuius erat hec
villa, in
illam provinciam cum aliis militibus solidarium abisse, ibique vulneratum et
desperatum in abbatia illa monachum factum fuisse, sed postea sanatum huc
redisse et villam suam per regem Carolum eidem abbatie Sancti Martini
confirmasse". Hec audiens, sed nichil amplius facere valens, tristis
reversus
sum, super hoc tamen gaudens, quod aliquantulum certior fui de abbatie nostre
antiquitate.* Unde certiorem faclum certissimum reddit quod alias legisse me
recolo.
43. Sanctus enilIl Audoenus Rothomagensium metropolitanus gesta beati Eligii
clare et fideliter describens, inter cetera refert, ipsum primitus aurificem
fuisse in curia Lotharii regis Francorum, filii Chilperici, qui ecclesiam
beate Marie Tornacensis valde ampliavit, de quo postea dicemus, ipsoque
rogante expensasque prebente universas, tumulum beati Martini Turonis ex auro
et
lapidibus preciosis composuisse.(3) Qua occasione atque oportunitate, nec
sine
Domini voluntate, ut postmodum claruit, factum est, ut duos dentes de maxilla
sancti detraheret sibique pro reliquiis retineret. Qui non post longum tempus
septimo loco a beato Eleutherio sortitus est dignitatem cathedre episcopalis
Tornacensis ecclesie et pastorali cura regendas suscepit plebes Tornacenses
atque Noviomagenses anno Domini 649; quas rexit per 17 annos, id est usque ad
annum dominicum 665. Quo paucis diebus sacerdotio amministrato, placuit Deo,
qui illi suggesserat dentes sancti a corpore separare, quatinus iam ageretur
opus, quo beata pignora in finibus Gallie venerationi haberentur, et quod
saluti venerantium plurimum patrocinaretur. Moxque divino inflammatus
instinctu, mira erga sanctum accensus est devotione; deinde mente
pertractans, cum quanta reverentia excolende essent reliquie, nec fas esse
eas sub modio latere, visum est ei per hoc prestantissimum honorem atque
potissimam frequentationem obtinere, si tali loco reponerentur, quo memoria
alicuius sancti hactenus minime habita fuisset, sed solummodo pro sui
eximietate locus deinceps a populis frequentaretur. Igitur uno dente Noviomi
in ecclesia beate Marie recondito, alterum Tornachi detulit. Erat tunc in
introitu eiusdem civitatis ad plagam meridianam mons eminentissimus, silva
opertus, arbustis pomiferis diversi generis consitus, ubi sic segnis (c)
animus recreabatur, acsi partem amenitatis paradysi se occupasse
gratularetur. In hoc dicebatur antiquitus beatus Martinus corpore consedisse,
predicationis gratia Gallias perlustrantee mortuumque ibi suscitasse et
innumeris
*) H. add: Hoc ergo (d) privilegium et villa, homo quoque senex, qui absque
cognitione cyrographi enarravit modum donationis, testificantur, hanc
abbatiam antiquitus fuisse.
a) sciscitator corr. sciscitor c.
b) regi c.
c) senis post corr. segnis c.
d) quoque 2.
e) ita c.
1) Souppes sur Loing inter Nemours et Chateau-Landon.
2) De hac charta nihil compertum habemus.
3) Cf. V. Eligii I, 32, ubi legitur, Dagoberto rege impensas praebente"
Martini sepulchrum factum esse.