De laude eremi Eucherius of Arles
transcribed by
Todd ilson
Please note that the appearance of this material on-line does not
detract from the author's rights to it. It may be copied and distributed
freely, in whole or part, provided full credit is given to the author. In
any event, this material should not be published in printed form without
the express consent of the author.
1. Magno tu quidem animo egressus dudum de domo tua et de
cognatione tua usque in mare magnum recedentia penetraveras, maiore tamen
virtute eremus a te repetita est. Siquidem, cum hanc primum hospes
ingressus es, [habuisti] ducem et velut itin- eris tui praevium, quem
deinde militiae caelestis magistrum, eumque tunc secutus et parentes
relinquens parentem tamen seque- baris; nunc vero, cum eundem ascitum ad
pontificale fastigium prosequendum putaveris, ad familiare secretum eremi
te amor rettulit. Ergo nunc es nobilior et maior exemplo: prius enim, cum
desertum peteres, comitatus etiam fratrem videbaris; nunc, cum desertum
repeteres, etiam fratrem reliquisti. At qualem illum quantumque! Quanto
tibi semper dilectionis cultu observa- tum! Quam singulari tibi affectione
devinctum! Ut cuius carita- ti praeferre nihil possis, nisi forte solam
eremi caritatem! Quam cum illi iusto praeponis examine, [approbasti]
diligere te non illum parum sed hanc amplius aliquid. Ostendisti etiam
ille in te secreti amor quam magnus esset, cui etiam maximus cederet. Qui
quidem eremi amor, quid in te nisi Dei amor appellandus est! [Servasti]
ergo caritatis ordinem lege [praescriptum] primo Deum tuum, exin proximum
diligendo.
2. Quem tamen ego sola profectus tui contemplatione, ut animo conicio,
nec adversatum itineri consilioque tuo [existimo], sed inusitato inter
devinctas sibi personas modo [dimittere] te ille, ut puto, non minus
voluit quam tu [discedere]. Diligit enim et ille te multum vicissim; in
amore tamen tuo [commodum] tuum consulit, cumque affluentissima eius et
summa in te sit caritas, fastigium tamen illius tendit usque ad
utilitatem. \
3. Et tu licet omnem iamdudum censum in Christi pauperes
Christo dives effuderis, tum et praeferas licet annis iuvenem, moribus
senem, sis etiam ingenio clarus, clarus eloquio, nihil in te tamen primore
loco magis suspexerim dilexerimque quam quod solitudinis sedem sic
concupisti; unde quia me respondere copio- sius spatiosissimis ac
facundissimis litteris tuis saepe postu- las, sufferas paulisper necesse
est, cum sis sapiens, insipien- tiam meam, dum recolo multimodam Domini
gratiam erga hanc ipsam eremum dilectam tuam. Eremum ergo recte
incircumscriptum Dei nostri templum dixerim; etenim quem certum est
habitare in silen- tio, credendum est gaudere secreto. Saepius se illic
videndum sanctis suis praebuit et conciliante loco congressum non est
aspernatus humanum; in deserto quippe Moyses glorificato vulta Deum
conspicit, in deserto Helias vultum pavens, ne Deum conspi- ciat,
obvolvit; et quamvis omnia ipse tamquam sua revisitet neque uspiam desit,
tamen, ut aestimare licet peculiarius visitationem dignatur eremi et caeli
secretum.
4. Ferunt quendam alio quaerenti quali inesse loco Deum crederet
respondisse, ut, quo se duceret, impiger sequeretur; tunc comitante eodem,
ad late patentis eremi secreta venisse et ostendens solitudinis vastae
recessum: "En," inquit, "ubi Deus est." Nec immerito ibi esse promptius
creditur, ubi facilius invenitur.
5. Nam et in primordiis rerum, cum omnia Deus in sapientia faceret et
singula quaeque futuris usibus apta distingueret, non utique hanc terrae
partem inutilem et inhonoratam reliquit, sed cuncta [non magis praesenti
magnificentia quam futuri praescien- tia creans, venturis, ut arbitror,
eremum sanctis paravit]. Credo, his illam locupletem in fructibus voluit
et pro indulgen- tioris naturae vice hanc sanctorum dare fecundam, ut sic
pingues- cerent fines deserti et, cum rigaret de superioribus suis montes,
abundarent quoque multiplicata fruge convalles, locorumque damna
suppleret, cum habitationem sterilem habitatore ditaret.
6. Possessor ille paradisi et transgressor praecepti, cum locum
voluptatis habitaret, [fixam sibi a Deo legem] servare non potuit; quanto
enim [iocundior] ille amoenitatibus locus, tanto hic in lapsum pronior
fuit. Unde non solum hunc legibus suis subdidit, sed etiam in nos [usque
suum illum stimulum mors] tetendit. Proinde eremum colat qui vitam cupit;
quia amoeni incola mortem paravit. Sed iam ad posteriora eremi Deo semper
acceptae exempla veniamus.
7. Moyses, cum egisset pecus ad interiora deserti, tunc resplendente
eminus Deum igne vidit innocuo; nec solum vidit, verum etiam audivit
loquentem. Nempe tunc Dominus, cum [abici pedum vincula commoneret],
sanctam eremi terram pronuntiavit dicens: Locus in quo tu stas terra
sancta est; manifesto tunc iudicio meritum occulti honoris expressit.
Confirmata quippe est [a Deo sanctitas loci sanctitate etiam testimonii],
in quo, ut reor, etiam illud pariter et latenter enuntiat, ut accedens ad
eremum pristinis curarum obligationibus vitae gressus absolvat et
anterioribus vinculis expeditus incedat, ne locum polluat. Ibi primum
Moyses divini colloquii familiaris adhibetur inter- pres, accipit verba ac
vicissim refert, dicenda [agendave] et percunctatur pariter et docetur ac
mutuo confabulationis [usita- toque commercio] cum caeli Domino
sermocinatur; ibi virgam resu- mit [in opera signorum potentem]
ingressusque eremum pastor ovium, pastor ab eremo remittitur populorum.
8. Quid deinde plebs Dei ab Aegypto liberanda et operibus absolvenda
terrenis, numquid non avia petiit ad solitudinesque confugit
appropinquatura in eremo utique Deo, a quo fuerat exemp- ta servitio?
Tendebat igitur ad desertum longa vastitate terri- bile, Moyse duce. Quam
magna multitudo dulcedinis tuae, Domine! Eremum ingressus Moyses, Deum
viderat; en redit rursus ut videat. Ipse plane dux itineris populum suum
Dominus ad deserta ducebat, [in usum utriusque temporis viantibus] trahens
columnam nunc rubentem flamma, nunc nube candentem. Dabat ita tunc
promerenti- bus e caelo signum, quod lactea mole porrectum alternis
irradia- bat ardoribus. Intento Israhel lumine sequebatur radium corusco
eminus igne rutilantem, [ut in eremi secreta tendentibus digne Dominus,]
cum iter ostenderet, lumen praeferret.
9. Huic identidem populo nonne ad deserta tendenti obiecta invii maris
claustra patuerunt, cum inter praeruptos gurgites iter carpens,
pulverulenta vestigiis agmine rubris litoribus ingessit minantesque
undarum pendentium montes de profunda valle suspiciens sic custos gentis
freti stagna transivit.
10. Neque in hoc tantum divini operis virtus stetit; nudata namque
rersum refluo aequore operiens, iter eorum cum hoste dele- vit, totumque
in sedibus suis mare, credo ne ab eremo Israhel reverteretur, opposuit.
Aperuit inter aquas viam et circumfu- sis deinde aquis texit, ut desertum
expetentibus patefaceret itum, clauderet reditum.
11. Hac ergo [gratiae virtute] donata est gens illa, cum ad solitudinem
tenderet; plura tamen promeruit, cum possideret. Illic namque eandem
insperato Dominus miraculo refecit, cum percussa silice exundantes aquas
sitientibus praebuit, et abhor- rentibus saxis rivos nativo fonte
depromens, [occulta manu imposuit subitam latentibus venis naturam]. Nec
solum illic ingesto flumine viscera siccae rupis infudit, verum etiam
dulce- dine super indita amaros tristibus aquis haustus repressit. Illas
elicuit, has placavit; nec maiore miraculo e saxis aquas quam ex aquis
alias aquas reddidit. Obstupuit plebs cuncta caelestis auxilii illic opem
sentiens non minus in his aquis quae erant quam in illis quae nondum
fuerant.
12. Illic etiam idem populus demissum caelitus cibum [alben- ti] solo
legit, cum in nubibus Dominus panem pluvium sicco imbre deiecit. In
tabernacula et in circumiecta castrorum manna ninguido aere [illapsum
cecidit], ubi panem angelorum manducavit homo. Et quia sufficit diei
malitia sua, cotidianum divina indulgentia victum contulit iam tunc lege
praemissa, ne in cras- tinum cogitaret. Sic quondam in eremo
[constitutis], quia [praestare] victum terrena non poterant, caelum
ministrabat.
13. [Legem] etiam et caelestia edicta Hebraeus idem numquid non eremi
inhabitator accepit, tum cum propius admotus inspicere divino digito
impressa tabulis signa meruit? Eductus castris in occursum Domini, ad
radicem montis obvius institit; vidit equidem pavore perculsus illum Sinai
verticem, quem terrore multo conspi- cuae maiestatis [insederat]; aspexit
attonitus montem [pro- cul] [interfluenti] igne fumantem, quem deinde
totum late nubes densissima obtectum operiebat; expavit hinc [micantia]
expressis ignibus fulgura et tonitrua crebris fragoribus [mixto]
buccinarum clangore reboantia. Ita filii Israhel, dum in solitudinibus
[degerent], Dei sedem videre, vocem audire [meruerunt].
14. Talibus olim similibusque usa est ac sustentata miracu- lis natio
illa, cum deserti incola fuit, cum eam inusitatus cibus, repentinus potus,
[incomsummabilisque] vestitus aleret, cum etiam illorum quae extrinsecus
corpus ambiebant infatigabi- li habitu permanerent. Quicquid eorum
[necessitati] locorum [ingenium] non [obtulerat], manifesta Dei
magnificentia sugger- ebat. Vix in haec caelestis gratiae dona [pervenit]
sanctorum unus, qui de hoc populo ait: Non fecit taliter Dominus omni
nationi; [specialia] contulit, [inaudita concessit], cum divinis
[muneribus] populum refecit in eremo.
15. Et haec quamvis in figuram nostri facta tradantur et facies illa
rerum mysteriis flagret occultis, omnesque in Moyse baptizati in nube et
in mari escam spiritalem manducasse, potum spiritalem bibisse referantur,
tamen omnia haec ita [futurorum] continent fidem, ut gestorum custodiant
veritatem. Quamquam nec sic quidem eremi minor laus est, etiam si ea quae
illic gesta sunt in sacramentorum sint altitudinem referenda; nihil
gratiae derogatur, [etiam si ille tunc status corporis et vestimentorum
non secuta corruptio] venturae vitae specimen detulerunt. Magna namque
loci gratia est, si quales illos beatissimi saeculi felic- itas habebit,
tales in hoc iam istos eremus habeat.
16. Quid, quod filii Israhel ad illam desiderabilem terram non nisi
habitatione eremi pervenerunt? Et ut gens eadem postea possideret illam
lacte et melle manantem, prius hanc aridam incultamque posssedit. Totum
semper ad veram patriam eremi mansionibus iter panditur. Habitet
inhabitabilem terram, qui vult videre bona Domini in regione vivorum, sit
hospes huius, qui civis esse contendit illius.
17. Sed ut haec relinquam, David ipse insidias regis infesti [non nisi]
cum desertum expeteret evasit, qui in Idumaeae aridi- tatibus commoratus
toto Dominum corde sitiebat, ut sitiens in deserto et in invio et inaquoso
tum demum appareret Deo in sanc- to, ac deinceps Dei virtutem pariter et
gloriam sanctus videret.
18. Helias vero, maximus secretorum colonus, caelum imbribus clausit,
ignibus reseravit, ministra alite cibum sumpsit, fixa mortis iura
revocavit, Iordanem dividuum interrupto amne transiv- it, caelum ardenti
curru raptus ascendit. Truly, Elijah, the most distinguished husbandman,
closed the sky of showers, reserved enemies for the fires, received
nourishment from a bird, revoked the fixed laws of death, by the Jordan
being divided, he crossed the broken stream, being carried away in a
flaming chariot, he ascended into heaven. 19. Quid deinde Helisaeus,
consectator vitae huius atque virtutis? Nonne perinde divinorum
miraculorum opere claruit, quem insignem nunc scissus torrens, nunc
innatans ferrum, nunc redivivi, nunc olei incrementa fecerunt, quique
postremo post alia quam plurima duplicatam in se virtutem magistri hoc
etiam comprobavit, quod ille superstes defunctum, hic defunctum exsus-
citat iam defunctus?
20. Filii quoque prophetarum relictis urbibus expetebant gemino
defluentem fonte Iordanem exstruebantque in abditis taber- nacula remoto
iuncta torrenti. Excubabat cohors sancta secreti fluminis ripis, velut
quibusdam sparsa tentoriis et habitationi- bus congruis: egregia indoles
spiritum custodiebat paternum.
21. Quid? Ille, quo maior inter mulierum natos non surrex- it, nonne in
deserto clamans in deserto vivebat? In deserto ab hoc baptismus traditur,
in deserto paenitentia praedicatur, in deserto primum mentio regni
caelestis infertur; ibi haec ille audientibus primus ingessit, ubi haec
citius ambiens quisque promeruit. Nec immerito futurus hic arduus
habitator deserti ante faciem Domini angelus mittitur, viam reserat in
caeleste regnum, Christi et praecursor et testis dignum qui Patrem e caelo
loquentem audiret, Filium baptizando contingeret, Spiritum sanctum
descendentem videret.
22. Ipse quoque Dominus ac Salvator noster baptizatus con- festim, ut
Scriptura ait, a Spiritu in desertum ducitur. Quis hic igitur est
Spiritus? [Cunctatio nulla subest, quin Sanctus. Quod deinde Spiritus
sanctus pertrahit in desertum, nimirum istud ille dictat, ille istud
tacitus inspirat, fitque eremus Spiritu sancto suggerente digna suggestio.
Mystico ergo flumine infu- sus nihil sibi prius agendum putat, quam ut ad
secreta contendat. Et tamen ille sanctificantes semper aquas tunc
sanctificaverat nec peccati hominem purgatus abluerat]; peccatum enim ille
neque fecerat neque metuebat. [Eremi tamen ardore flagrabat atque in
onmibus salutaris auctor exempli hanc sibi non dignam nobis desiderabat.
Quae si votiva Deo ab erroribus libero, quanto magis necessaria homini
erroribus obnoxio? Si petita non delin- quenti, quanto magis exoptanda
peccanti]?
23. Ibi etiam in famulatum Domini remotis circumstrepenti- um turbis
tacita divini vigoris ministeria succedunt, et in eremo constitutus,
tamquam in caelum revectus, [occurrentium] excipitur officiis angelorum;
ibi tunc temptantem notae artis insidiis hostem illum antiqui temporis
confutavit supplantator- emque veteris Adam novus Adam reppulit. O laus
magna deserti, ut diabolus qui vicerat in paradiso, in eremo vinceretur!
24. Desertus etiam locus ille erat, in quo Salvator noster quinque
virorum milia panibus quinque et piscibus tantum duobus pavit, satiavit,
explevit. Semper in deserto [suos] pane Iesus pascit; suis praetulerat
olim manna divini muneris fidem, nunc fragmina praetulerunt, eodemque
miraculo victus, ut tunc esuri- entibus decidit, ita nunc vescentibus
crevit; cunctis dono suo epulae auctioribus maiores fuerunt cibis quam
fuerant latae conviviis. Desertis, inquam, desertis tantorum nunc signorum
causas demus: virtus potentiam declarasset, si habuisset locus copiam?
25. Et tunc Dominus Iesus ad excelsi montis remotiora seces- sit, cum
tribus tantum sibi adhibitis electis insolita claritate vultus effulsit;
qui, cum assumptum palam hominem praeferret, declarandae maiestatis
indicium secretis credidit. Ibi tunc ille apostolorum maximus: Bonum erat,
inquit, nos hic esse, adamans scilicet magnitudinem signi in remotione
deserti.
26. Idem quoque Dominus Iesus, ut scribitur in desertum locum ibat
ibique orabat. Locus ergo iam ille vocetur orationis locus, quem exerando
Deum idoneum Deus auctor ostendit docuitque unde facilius nubes
humiliantis se oratio penetraret, adiuta loco, quia honorata secreto,
atque ipse illic orando cum peteret, demonstravit, ubi orare nos velle
competeret.
27. Quid nunc ergo Iohannem, Macariumque commemorem, aliosque quam
plures, quorum conversatio dum in desertis est, in caelis facta est?
Appropinquaverunt illi tantum Domino quantum appropinquare Deo hominem fas
sinebat admissique sunt in divinar- um opera rerum quantum carne
[circumdatos] licebat admitti. Fixam in superna mentem caelestibus
inseruerunt secretis; hinc comitantem gratiam aut revelationibus tacitis
aut clamantibus signis protulerunt, et suffragante secreto usque in id
provecti sunt, ut terram quidem corpore tunc contingerent, caelum vero
spiritu iam possiderent.
28. Hoc igitur eremi habitaculum dicam non immerito quamdam fidei
sedem, virtutis arcam, caritatis sacrarium, pietatis the- saurum,
iustitiae promptuarium. Nam sicut in magna domo pretiosa quaeque claustris
obsignata in remotis habentur, ita magnificen- tia illa sanctorum
abditorum eremo, quam [dificultatibus suis] natura observavit;
deponiturque in terra quoddam conclave deserti, ne conversationis humanae
usu obsolescat. Apteque a mundi Domino haec pretiosior divitiarum
suppellex in illa mundanae domus [parte non solum] conditur, verum etiam,
cum usus est, ex reconditis promitur.
29. Fuit olim erga eremum cura divinae Providentiae summa et maxima,
sed ne nunc quidem parva est. Nam et nunc, cum eremi incolis victus
divinitus insperata supervenit largitate, quid aliud quam e caelo lapsus
defluit? Habent et isti in hac caeles- ti munificentia suum manna, nec
minus his Dominus brachii sui opere secreto alimoniam spargit ex abdito.
Et cum silicibus perfossis tandem divino munere respondentes e saxis aquae
pro- fluunt, quid aliud quam velut Moysi virgae ictu percussa rupe
emerguntur? Vestimentorum perinde habitus in eremi vastitate degentibus;
nunc quoque ecce non deficit, qui, dum iugiter gra- tuito divina
provisione succedit, utique succedendo manet. Aluit Dominus in deserto
suos quondam, sed et nunc alit; et illos quidem quadraginta annis, hos
vero quousque anni erunt.
30. Merito hanc Sanctus divino igne succensus relicta sede propria
sedem legat; merito propinquis, filiis parentibusque praeponat, suorumque
omnium commercio emat; merito haec genitalem deserentibus patriam
temporariae patriae nomen obtineat, a qua non metus, non desiderium, non
gaudium, non maeror evocet; merito plane universorum affectuum sola sit
pretium.
31. Quis enim enumerare beneficia eremi digne queat, virtu- tisque
commoda habitantium in ea? In mundo positi, quodammodo extra mundum
recedunt, in solitudinibus, ut ait Apostolus, er- rantes, in montibus et
in speluncis et in cavernis terrae. Nec immerito dignum talibus Apostolus
negat esse mundum, qui alieni sunt ab illo rei publicae humanae tumultu,
sepositi, quieti, silentes, nec magis absunt a voluntate peccandi quam a
facultate.
32. Clari apud veteres saeculi huius viri, defatigati labor- ibus
negotiorum suorum, in philosophiam se tamquam in domum suam recipiebant.
Quanto pulchrius ad haec manifestissimae sapientiae studia divertunt
magnificentiusque ad solitudinum libertatem et desertorum secreta
secedunt, ut, philosophiae tantum vacantes, in illius eremi deambulacris
tamquam in suis gymnasiis, exer- ceantur! Ubi, quaeso, liberius quam in
deserti habitatione servetur Pascha? Sed virtutibus et continentia:
continentia, inquam, quae velut alia quaedam est cordis eremus. Nam et
Moyses quadraginta continuos se in eremo dies, totidemque et post se illic
Helias ieiunio dedit, et uterque ibi inediam ultra humani effectus vires
extendit; deinde et Dominus idem, sed in deserto, abstinentiae tempus
exegit. Nec praeterea usquam legimus spatia eadem exacta ieiunio, ut
putandum sit aliquem tribui per Dominum locis illis etiam vigorem.
33. Ubi, quaeso, magis vacare et quam dulcis sit Dominus, videre
contingit? Ubi promptior ad perfectionem tendentibus via panditur? Ubi
maior virtutibus campus aperitur? Ubi facilius mentis, ut possit
circumspicere, custodia? Ubi liberior cordis, ut deo inhaerere certet,
intentio, quam illis utique secretis, in quibus Deum non solum invenire
promptum est, verum etiam custo- dire?
34. Et quamvis saepe in eremo tenuis soli pulvis occurrat, nusquam
tamen firmius Evangelicae illius domus fundamenta iaciun- tur. In illis
licet aliquis consistere harenis velit, nequaquam tamen super harenas
domum construit, nusquam magis quam illic supra petram praedictum illud
aedificium collocatur, quod immobi- li stabilitate fundatum, inconcussa
mole durabit, ut tempore ingruentium procellarum non flantibus ventis, non
immissis tor- rentibus subruatur. Itaque habitatores deserti talia sibi
aedi- ficia, sed in cordibus, fabricant, [illi qui summa imis appetunt,
excelsa humilitate sectantur], desides atque immemores terrenor- um, ob
spem votumque caelestium; qui abiciunt divitias, dum egere malunt; non
egere festinant, dum esse divites concupiscunt; die ac nocte labore
vigilisque decertant, ut apprehendant vitae illius principium, cuius non
invenietur extremum. Sic materno eremus sinu continet illos aeternitatis
rectissime avaros, [bene prodigos brevitatis], incuriosos praesentis
temporis, [certos futuri], et per haec assequuntur, ut in quos saeculorum
fines decurrerunt, his saecula sine fine contingant.
35. Fervent ibi conscriptae interioris hominis salubriter leges et
aeterni saeculi iura subtilius. Non illic humana crimi- num facinorumque
praescripta vim suam resonant, nec se ultricia capitalium delictorum iura
exserunt: cor nisi purissimum indignae leges faciunt reum; atque ipse omni
studio mentis motus interior intra iustitiae terminos coercetur eodemque
se iudice vel levium cogitationum principia plectuntur. Apud alios malum
sit malum fecisse, apud hos vero malum est bonum non fecisse.
36. Sed quo modo ego possim commemoratione digna interiora eremi
[instituta] venerari? Nunc vero [illud tacitus] praeterire non possum,
quod in habitatoribus eius vis illa virtutis quam abscondita cunctis paene
tam nota est. Nam cum se utique in remota abigunt mundum, humanumque
consortium repudiantes, occuli quidem gestiunt, meritum tamen occulere non
posunt; quantum se eorum introrsum agit vita, tantum se foras proripit
gloria Deo, ut arbitror, ita [inter utrumque] moderante, ut [incola eremi
suae] lateat saeculo et non lateat exemplo. Haec lucerna est, quae per
universum mundum resplendet supra eremi candelabrum locata; hinc se
flagrantissimum lumen per tenebrosa mundi membra diffundit; haec est
civitas quae abscondi non potest in deserti monte constructa, quae imagine
sua caelestem Hierusa- lem terris dedit. Proinde si quis in tenebris est,
huic lumini appropinquet, ut videat, si quis discrimini patet, ad hanc
civi- tatem tendat, ut tutus sit.
37. O quam iocundae sunt sitientibus Deum etiam deviae illis saltibus
solitudines! Quam amoena sunt quaerentibus Christum illa secreta, quae
longe lateque natura excubante porrecta sunt! Silent omnia: tunc in Deum
suum laeta mens quibusdam silentii stimulis excitatur, tunc ineffabilibus
vegetatur excessibus, nullus interstrepens illic sonus, nulla nisi forte
cum Deo vox est; solus ille animo, dum sonitus silentium secretae
stationis intervenit interpolatque illum placidae quietis statum,
strepitus quiete dulcior, et sanctus modestissimae con- versationis
tumultus; tunc hymnis suave resonantibus excelsa ipsa ferventes [chori]
pulsant, atque in caelum non minus [paene voci- bus quam orationibus]
pervenitur.
38. Fremit frustra tunc circuiens adversarius tamquam intra caulas
ovibus septis lupus, et tamquam [munorum] obiectu [ita eremi ambitu].
Hostes [suos] submovet ac, ne in vanum vigilent qui custodiunt civitatem,
peculiarius Christo propugna- tore munitur, ut adoptiva Deo gens quantum
secreti spatiis expo- sita, tantum hostibus suis clausa sit. Invisit sane
speciosa deserti laetantium angelorum chorus, et per illam Iacob scalam
commeantes, eremum frequentia abditae visitationis illustrant. In illo
quoque meridie sponsus recubat habitatoresque deserti caritate vulnerati
contemplantur eum dicentes: Invenimus quem quaesivit anima nostra,
tenebimus eum et non dimittemus.
39. Non est infructuosum, ut creditur, non est istud sterile eremi
solum nec infecunda arentis saxa deserti. Illic multiplex germen et
centenos accola fructus recondit; non facile illic iacta semina [secus]
viam decidunt, quae volucres assumant, nec in petrosa facile dilabuntur,
quae non habentia altitudinem terrae orto sole aestuent et arescant, neque
in spineta facile fugiunt, quae iam adultis sentibus obruantur. Uberi
illic messem proventu colonus metet, producitur in his saxis seges illa
per quam etiam ossa pinguescunt. Invenitur etiam illic panis vivus qui de
caelo descendit, erumpunt in illis rupibus fontes irrigui et aquae vivae,
quae non satiandis solum, verum etiam possint sufficere salvandis. [Hic
interioris hominis pratum et volup- tas, hic incultum desertum illic mira
amoenitate iocundum est, eademque corporis est eremus, animae paradisus].
40. Nulla iam quamvis fertilis tellus terrae eremi se com- paratione
iactaverit. Est terra aliqua frugibus ditis? In hac maxime nascitur
frumentum illud, quod esurientes adipe suo sati- at. Est alia gravidis
laeta vinetis? In hac maxime profertur vinum illud, quod bene laetificat
cor hominis. Est alia pascuis praestans? In hac saluberrime pascunt oves
illae, de quibus dicitur, Pasce oves meas. Est alia floribus picta
vernantibus? In hac maxime verus ille flos campi et lilium convallium
reful- get. Postremo alia est speciosis exsultans metallis, alia vero auro
suo fulva est? In hac varii lapidum micant vibrante luce fulgores. Ita
terra haec singulis terris maior ad singula, omnes longe praecedit bonis
omnibus.
41. Recte ergo tu, veneranda tellus, sanctis aut in te positis aut non
procul a te remotis aut habitabilis dudum aut desiderabilis exstitisti,
quia pro universis bonis illius es fertilis, in quo habentur universa. Tu
cultorem hunc, qui suam terram, non qui tuam excolat, requiris, [tu
inhabitantium te vitiis sterilis, tu fecunda virtutibus]. Tuam quicumque
sanctor- um familiaritatem quaesivit, Deum repperit; Christum in te,
quisquis te coluit, invenit. Ipse qui habitat, Domino habitatore laetatur
idemque est et possessor tuus et divina possessio; tuum qui non refugit
habitaculum, factus est ipse Dei templum.
42. Equidem cunctis eremi locis quae piorum illuminantur secessu
reverentiam debeo, praecipuo tamen Lirinum meam honore complector, quae
procellosi naufragiis mundi effusis, piissimis ulnis receptat venientes ab
illo, saeculi flagrantes aestu blande introducit sub umbras suas, ut illic
spiritum sub illa interiore Domini umbra anheli resumant. Aquis scatens,
herbis virens, floribus renitens, visibus odoribusque iocunda, [paradisum
possidentibus se] exhibet quem possidebunt; digna quae caelestibus
disciplinis Honorato auctore fundata sit, quae tantis institutis tantum
nacta sit patrem, apostolici spiritus vigore et vultus radiantem; digna
quae illum suscipiens, ita emitteret; digna quae et praestantissimos alat
monachos et [ambiendos] proferat sacerdotes. Haec nunc successorem eius
tenet, Maximum nomine, clarum, quia post ipsum meruit adsciri; haec habuit
reverendi nominis Lupum, qui nobis illum ex tribu Beniamin lupum retulit;
haec habuit germanum eius Vincentium, interno gemmam splendore perspicuam;
haec nunc possidet venerabi- lem gravitate Caprasium, veteribus sanctis
parem; haec nunc habet sanctos senes illos, qui divisis cellulis Aegyptios
Patres Gal- liis nostris intulerunt.
43. Quos ego illic, Iesu bone, sanctorum coetus, conven- tusque vidi!
Pretiosa in his suavi unguedine alabastra fla- grabant, spirabat passim
odor vitae. Interioris hominis faciem exterioris habitu praeferebant,
constricti caritate, humilitate deiecti, mollissimi pietate, firmissimi in
spe, incessu modesti, oboedientia citi, occursu taciti, vultu sereni,
prorsus ipsa protinus contemplatione angelicae quietis agmen ostendunt.
Nihil concupiscunt, nihil desiderant nisi eum tantum, quem solum desid-
erantes concupiscunt. Dum beatam quaerunt vitam, beata agunt, eamque et
dum adhuc ambiunt, iam consequuntur. Itaque optant a [peccatoribus]
segregari? iam segregati sunt. Castam possidere vitam volunt? Iam
possident. Omne in Dei laudibus tempus habere ambiunt? Habent. Desiderant
gaudere sanctorum coetibus? Gaudent. Christo frui cupiunt? Spiritu
fruuntur. Vitam eremi adipisci gestiunt? Corde adipiscuntur. Ita per
largissimam gratiam Christi multa ex his quae in futurum exoptant in
[prae- sentiarum] merentur; rem porro ipsam capiunt, dum spem sequun- tur.
[Habent non parvum etiam in labore ipso pretium laboris, quia paene iam in
opere est quod merces erit].
44. [[Horum mi Hilari carissime, redditus insertusque consortio,
plurimum tibi, plurimum etiam illis contulisti, qui nunc pro reditu tuo
alacri exsultatione laetantur]]. Cum his, [obsecro peccatorum meorum
intercessionisque memoriam ne oblit- teraveris]; cum his, inquam, quibus
nescio an ipse gaudii plus attuleris an maius inveneris. Tu nunc verior
Israhel, qui corde Deum conspicaris, ab Aegypto saeculi tenebris dudum
expeditus, salutiferas aquas submerso hoste transgressus, in deserto
accen- sum fidei ignem secutus, amara quondam, per lignum crucis dulcia
nunc experiris, salientes in vitam aeternam aquas a Christo trahis,
internum hominem superno pane pascis, in Evangelio toni- trui divinam
accipis vocem; qui cum Israhel in eremo conti- neris, cum Iesu terram
repromissionis intrabis. Vale in Christo Iesu Domino nostro.
`
This transcription appears through the courtesy of Todd Wilson,
who prepared it as part of the requirements for his unpublished Master's thesis,
Eigherius of Arles' 'De laude eremi' : Text, Translation and Commentary,
completed at the University of Kansas, Lawrence, Kansas.
|