TEPRESH
ISMAIL A. ZIYAEDDIN (1912-1996)
Hava aruv. Kok masmavi.
Murfatlar'nin yeshil tavi
Bugun kop musafir bekliy.
Kelgenlerni bek aybetliy.
Pitmiy kelgenlernin arti...
Erkek-kadin, cashi-karti,
Alem cava, ta sabadan,
Er koyden, er kasabadan.
Atlari man calim satip,
Uzaqtan kamci patlatip,
Arabalar, katolaylar,
Cuvurtup kelip toqtaylar.
Parlay qatranli qamitlar.
Kopirgen avuzli atlar
Bir birsin korup kishniyler,
Avuzliklarin tishliyler.
Arabadan atlap tushup,
Kizlar aytalar kulushup:
- Shukur cettik avdarilmay!
- Ne korktum, bilsen, canim, ay!...
Cani kelgenlerni hemen,
Kaysi koyden, kimler eken,
Bar m'eken tanish-bilgenler,
Dep, sara erte kelgenler.
Herkes tanish, qisim qaray:
Falan koy qayda, dep, soray.
Tabip qisim-aqrabasin
Onda tarta arabasin.
Garada desen, ertenden
Beri kelgen er-bir trenden
Qasabalilar quyula...
Tepresh ekeni tuyula.
Allegim soylari, hele,
Otomobil tutup kele.
Koyli ati man qopaysa,
O da boni bile, aysa.
* * *
Qushluq vaqtinda tav toldu.
Herkes yerin tabip boldu.
Her-bir tereknin kolgesi
Bir qorantanin bolgesi.
Pitken sonra korushmeler,
Hoshkeldi, qol obushmeler,
Cashlar gezmege keteler,
Qartlar qalip siyir eteler.
Bala-caga desen, hep shay,
Uyken bayram gunu yashay:
Cuvurshalar, oynashalar,
Qimirsqaday qaynashalar...
Yeshil tav taa bek yesherdi,
En aruv kilimin serdi.
Cecekler de kozun aca,
Bo qadar halq korup shasha.
Kiyimlerde turlu renkler
Ceceklerinkine denkler:
Alli, yeshilli m'istiysin?
Menevshe moru mi, diysin?
Sari, pembe, mavi, biyaz...
Epsin saymaga soz bek az.
Tilsimli ipekten, derler,
Onday ishlengen anterler.
Kostergen er qiz unerin,
Bosh gecirmegen gunlerin.
Ozleri, desen, shay dulber,
Sanke birer acqan guller!
Genish etekli qaftanlar,
Caltirawuk qilaptanlar,
Sirma telli bashortuler...
Canim, aynin on dortuler!
O qadar da shenlik bar ke,
Bir masal dunyasi sanke.
Kulumsiriy kokte Kunesh;
O da anlay: bugun Tepresh!
Cashlar salincaq quralar,
Qizlar, tizilship turalar.
"Aydi, endi sira menim!
Yetmiy mi, sho, beklegenim?"
Bashqalari top oynaylar,
Yorulmay, zevqqa toymaylar.
Bir talayi, desen, cinlay,
Eshitkenler toqtap tinlay.
Ana, bir de davul-zurna!
"Ciq ortaga, qarap turma!"
O, eki kere ayttirmay,
Ciqa, sirasin aldirtmay.
"Ama tartiliniz biraz!
Bo tar yerde oyun bolmaz!"
Alem tartila, iteshe;
Davul sesi qulaq teshe.
Ortada yer yasalgan man,
"Anadan oksuz qalganman",
Dep bashlay o avur soyun,
Sonra kele cengil oyun.
Endi pitmiy o-n arqasi;
Cuvurup ciqa bashqasi,
Qollarin koteregoya...
Oynaylar bir, toya, toya.
Yetmish beshlik Umer aqay,
Yerinde raat turalmay.
Qart bolsa da, coshtu,
Barip cashlarga bash qoshtu.
Ayshe'ttay onu caqira,
"Alcidin mi?" dep baqira;
"Cash-cavqanin arasinda
Saga ne bar? Otur minda!"
Uyle vaqti bldu endi.
Alay halq ashqa belsendi.
Sofra bezleri cayila,
Tabaq-filcanlar sayila.
Cashlar oyundan biqmaylar,
Sofraga ec ashiqmaylar.
Onlarni taa kickeneler
Ketip caqira keleler.
Gun evelden azirlengen
Cip man tolu zembillerden
Ciqaralar apaqaylar
Mayli, mayli qalaqaylar.
Cantiq, kirde, sarburmalar,
Kobeteler, qavurmalar,
Qizargan tavuqlar.. bol, bol;
Ashap pitirecek sen bol!
Ashtan sonra qave de bar.
Tiryaki bolatan qartlar;
Etmiy bolmazlar adetin:
Birer qave, birer letin...
* * *
Kop qalmadi kun batmaga.
Alem bashladi qaytmaga,
Cashlar istemese bile.
Arabalar ep cegile.
Tamam shimdi qaytacaqta,
Savlik man qal aytacaqta,
Taa bek pitmiy tatli sozler,
Yashara birtaqim kozler.
Bar, ama, er shiynin sonu;
(Cashlar anlamaylar bunu)
Ister kop otur, ister az,
Maabetke toyum bolmaz.
Birbirsine qomshu koyler
Sira, sira tizileler.
Savlik aytip onga-solga,
Barabar ciqalar colga.
- Savlik man qal, Acikerim!
- Savlik man bar, can-cigerim!
- Endi gunlerimiz cetse,
Kelecekke, kismet etse!...
Ee, torem, kelecekke,
Belli bolmaz qac cecekke
Devlet qushu kelip qonar!
(Cavshilarnin ne ishi bar?)
Bugun ayri araba man
Kelgen qac qiz, qac deliqan,
Belki o zaman, kim bilir,
Bir araba aydap kelir!
Bukresh, Ocaq 1957
Qaynaq: Op. Dr. Yalqin BEKTORE, "Tepresh", Eskishehir Qirim Folklor
Dernegi Yayinlari, 1990.