http://www.ku.edu/carrie/texts/carrie_books/paksoy-1/
bulunumundan
bilgisayar yolu ile de okunabilir.
First
AACAR Edition, 1989
ALPAMYSH: Central Asian Identity under Russian Rule
COPYRIGHT 1979, 1989 by H. B. PAKSOY All Rights Reserved
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Paksoy,
H. B., 1948- ALPAMYSH: central Asian identity under Russian rule.
(Associatıon for the Advancement of Central Asian Research monograph series)
Includes bibliographical references (p. ) Includes index. 1. Soviet Central
Asia--History--Sources. 2. Alpamışh. 3. Epic Literature, Turkic. 4.
Soviet Central Asia--Politics and Government. I. Title. II. Series. DK847.P35 1989 958.4 89-81416 ISBN: 0-9621379-9-5 ISBN: 0-9621379-0-1
(pbk.)
ALPAMIŞ (Bütün yayın hakları
***Copyright ©
**** H.B. Paksoy’undur)
1. Burungu ötken zamanda, Cidalı Baysun
deygan yerda,
2. ötken Alpamış Batırının tarifi
hikayatı abyatıdır.
3. Burungu ötken zamanda, Cidalı Baysun elinde Baybörü,
Baysarı
4. iki tenkalmen Bay idi. Dört
tulgu may idi. Baylığın munı
yok
5. bir ferzandnıng derdinan.
(Baybörü:) Eşiktan tözgö karar günü yok, Baysarı Bay.
6. Bay birbiriga aytadı: Ey
Baybörü, bol dünyadan bi ferzend öter bolduk.
7. Hakdan bolsa inayet,
peygamberden şafaat, pirlardan bolsa keramet. Yalgız
8. zürriyet deyib hakdan tilek
edelik. Bol söz bir birina makul geldi. Evliya
9. koymay tünadi , Hakdan tilek etti. Yığlab yürügenide, iki
Bay vade
10. etdi. Alla Taala bizlarga ferzand verse, birimize oğul
birimize kız verse,
11. san mening kızımgı alarmıdıng, arı al
dedim dedi. Mening oğlum bolsa,
12. sening kızıng bolsa men sana kızımdı verür
idim deyib akladı, vade
13. kıldı. Kızı bolmay turganında iki Bay kuda
boldu.
14. Alla Taala rahim edib, tileğin kabul etdi. Şol vakitlar
bolganında,
15. aradan köp gün ötdü. Ellerine
kaytu talabın etdi. Selamet
16. ellerine geldi. Baybörü
Baynıng alganına Can Talas Baybiçedir
17. idi. Baysarı Baydıng alganına Altun saç Baybiçe idi.
18. alganlarına yakınlık etdi. Göz yaşı kabul
boldu. Boyna hamile bütdü.
19. Tokuz ay on bir gün köterdi. Kabir tapsa kan
Bayda, boyurgansa
20. tün fayda. Kende ki tuman
orlasa gözü yeride görmede. Eid günü
21. manıng boldu Baybörü
Baydıng alganı bir oğul bir kız doğurdu. Baysarı
22. Baynıng algani bir
kız toğurdu. Katta Bayram toy birdi. Toksannan be
23. soydurub, dört koldan ocak
kazdırdı. Altin kabak attırdı. Dan
24. biröv caylab çaptırdı, pehlivan ceket tutturdu. Otuz gün
oyun
25. kırk gün toyun etdi. Uyun içinde
altun beşik salub, iki Bay
26. ferzandların alub geldi.
Hoca mollanıng aldılarına alub gelib koydu.
27. Allahın yahşı
bendesi sizlar ferzandlarımıng adın koyung, fatıha bering.
28. Köp Baylar inam birdi.
Sarfaylar şol vakitlarında birov o bolsun,
29. bir o bol bolsun dedi. Baylarnıng
gönlüne makul gelmedi.
30. Kıbla tarafina karasa, başında
kulahınıng neyinde ceğde üstünde
31. melle hoca mollalar gördü.
Özları bir yahşı bende, yedi kalender peyda
32. boldu. Hoca mollalar
aytadı: Ey Baybörü Bay, göz yaşın kabul
33. bolgan iken, gaibden
bahtlı kalender geldi. Şular ferzandleringing
34. adın koysun. Şular ne
dese, hem bizlar amin deyib kul köter eli dedi.
35. Toy hanadan, toy ulusun birdi.
Yedi kalenderler ortağa çağırıb,
36. alub gaibden gelgen bende,
sizler şol ferzandlerning adın koyung dedi.
37. Kalendarlar yahşı
dedi. Baybörü Baydıng yalgaz oğlunun adına
38. merd Alpamışs bolsun
dedi. Kıznıng adına Karlıgaç (Kırlangıç) bolsun,
Baysarı
39. Baynıng
kızınıng adına Gülbarçın bolsun dedi. Gülbarçın
Alpamışga
40. çift bolsun dedi.
Alpamışnı yeti kalender aldıga alıb özünün
41. arkasına pençe urub, yalnız oğlum sen dedi. Yedi piring men dedi.
42. Tar yolda taykak kişide,
başınyga iş tüşgan yerde, yedi kamil pirim
43. deyib yad etseng, Alla Taala
yardım birsa, kollamak bizga şart diygan.
44. Gaib eren kırk çilten iken
gözden gaib boldu. Katta Bayram toy
45. tarkab gitti. Aradan yedi yıl ötdü. Birgünü oturub iki Bay
kengeş
46. etdi. Oğul der ki
oğul birdi, kız der ki kız birdi, ikimiz kuda
47. bolduk. Karılık
karşı gelganında, yiğitlik yelip ötganıda, elde katta
48. Bayram toylar bar. Karakasga at binseng, at kuyruğun sart
tüysan,
49. kartayganda kök börü oğlakğa düsen kalay bolar iken
düştü.
50. Bedevining saylab binib kök börü oğlakga tüsdü. Baysarı Bay
51. oglakkı aldi da
kaçdı. Baybörü Bay izinan kovub yetdi. Oğlaknıng
52. sırağınan üstab cıbırdı. Baysarı
Bay cibermedi. Yekevu şu yerde
53. zıtlaşıp, itişib birbirine kamçi salub,
kuralaman icinde Baybörü
54. Bay uruğundan köp idi. Baysarı Bayın uruğu az
idi.
55. Kökbörü oğlakna talaşıb şeytan iyesi boldu.
Baysarı Bay
56. togan kudası Bayböridan köp körülük, köp zorluk gördü *
57. Kalsa çıksa can * diygan kudasıynan gönglü kaldı. Mening bi
58. ferzand
ayganlığımı başıma geltürdü. Kim koyunluk
sebebinan Baysarı
59. şaşıp merekeden
uyuna kaytdı. Bağrının suyuga çerke berib yeti
60. gün yeti tün dalağa
çıkmayı hafa bulub yatdı. Yatıb oyalanıb
61. mening kıyamatlıg
kudam idi, Baybörü mening korluğun, zorluğun
62. görüb yürgenca yana bir
yurtlarıga başımnı alub keteyim. Er
63. yiğit kudasınıng korluğuna cıdamay bir
yurtlarga gitayın. Baybörü Bayga
64. kızımdı birmayın. Bir salum tuzumdu hem
birmayın. Bol yalgancı dünyada
65. Baybörü Baydının serem yüzün görmeyim deyib,
altıaycılık kırk günçilik
66. yolga, Tayşa Hanıng iline, toksan narga can artub,
Tayşa Kalmakdıng
67. iline göçdü. Ak Bulak deygan bolakdıng başına
çıkdı. Tuni manan
68. yolda sehering fayz vaktinda toksan narga kaytadan can artdı.
69. Gül Barçın cannı altun kebeceğe salub kara nardıng
üstünde,
70. Altun Saç adlı alganı bir söz dedi: * Hava cavsun,
aydın
71. günlar sel bolsun * yıldan yılga bol devletinin mal
bolsun *
72. seher vaktinde toksan narga yük artıb * Gül
Barçınıng atası,
73. sizga yol bolsun * ayıl tartdık dan bedeving beline *
kulak
74. saldık men Moğolunung tiline * seher vaktda toksan narga
yük salub *
75. men baraman kanday şahınıng iline. Cuvab
Baysarı Bay: mang yığlayıngda
76. kılgandı kalem kaş * korluk menan ötmey diygen içgen
aş *
77. korgan korlugumnu beyan eyleyim * (Baysarı:) Kemlik
tartıb yığla birma
78. Altun Saç * on törtünde bülend
toğan ay idin * bu dünyada
79. dört tulukga say idin * azdan devran sürgan baytak elimde *
80. bol yurtlarda iki tengles Bay
idik * ontörtünde bülend togan
81. ay boldu * bol dünyada dört tulugum say boldu * azdan daveran
82. sürgan baytak ilimde * at çabdırgan günda bayram toy boldu *
83. deli gönlüm taşgan men *
bedevge kamçı baskan men * esirde algın
84. dalada * ulağni alıb kaçgan men * maksadga kimler
yetgendi * bir
85. zürriyet kadiri bizga ötgandi * kıyametlik kudam idi
Bayborı *
86. kiynimden kovub tiykandi * kıyamatlık kudeman *
başıma kamşı
87. tiggendi * aldımda ağam yoğ ikan, kıynımda
inim yoku ikan * bir
88. ferzanding kemiynan *
kiyamatlik kudamdan basima kamsi tiggendi *
89. tartdım ayıl
nardınng beline * alti ayçılık kırk günçılık yol
90. yurub * men barurman Tayşa Kalmak iline * at kuyruğun
tüyerim *
91. armansız davran sürerim * yalguz kızım
Barçınnı * din bilmagan Kalmakka *
92. saylab yürub beririm. * Cevab
Altun Saç: Men yığlaymın gözde yaşım *
93. göl bolub * artım yabkan
kara saçım gül bolub * olday görkan
94. yalgız kızım
Gülbarçın * azdım devran süralmadı kız bolub * doksan
95. kirme bağının
gülü Şolmayma * arlı yiğit namus belan ölmeyme *
96. ağayın men kim
uruşmas talaşmas * abiruy varda elge kaytsak bolmayma *
97. salmas kadir mevlam başka
yarlıknı * kalar din bilmesler fiili tarlıkını *
98. ağayın min kim
uruşmas talaşmas * kayt kıl rahmat imdi abruy
99. barlıkda * naz
bedavnıng minnatıdendur tirliği * zayi bolur ömrümün
100. şirliği * kel
kaytalık emdi ebruy barlıkda * yaman bolur din
101. bilmesinin korlugu * Imdi
şol kitgannan göçüb gitdi. Altı
102. aycılık kırk
günçülük yol yürüyüp, sağı selamet Tayşa Hanıng
103. iline barıb tüşdü.
(Tayşa) Kenkine konuş birdi. Çarvağa
çay birdi. Tayşa
104. Kalmakdın ilinde fıkara bolub, zekatın berib, yüre
birdi. Kiması
105. şul boldu. Kurumsak atandı. Alkıssa aradan yedi
yıl ötdü. Munda
106. ketkanda Gülbarçın yedi yaşında idi. Yedi yıl
ötdü, yaşı ondörde
107. yetdi * Ol ayındakı haberdi kimnen işitdin *
Tayşa Kalmakdan
108. işitting * Yurt eğesi Tayşa Hannıng
kulağına yetdi. Altmış iki
109. alemdarlar, otuz iki mühurdarlar hemesi işitdi. Barçinin
tarifini
110. Tayşa Hanga aytd. Aynalayın kayınayım.
Bayağı kelgen Baysarı diygan
111. fıkaraning diygen bir kızı bar iken, sizga
layık ikan didi. Padişah (Tayşa) makul
112. gördü. Şol Bay bizga kızın birmas migan, bizdi
kuyov dimas mikan?
113. Onda aytadı: Sizden artuk kimga biredi? Taksir dedi. Bar
onday
114. bolsa aytırıb geling dedi. Şol vakitlerinde Karacan
deygan Kalmak,
115. özü bahadur, özü pehlivan bol hem bir kalanıng hakimi idi. *
116. (Karacan:) Hanınıng
işi el menan * Padişah zorluk kılman, ne işi bar kız
menan *
117. Nasib bolsa Barçın Can *
devran sürer biz manan * Karacan aytadı:
118. Men alamın; Tayşa Han aytdı: Men alamın.
119. Şol vakitlarda vazir-i azamlar menan kengeşde köpde
Hızır, mingde veli bar.
120. (kengeşteki vezirler:) Padişaga aytadı: Ey Taksir,
aytıb irişip turganca, siz Padişasiz. Yübering tokuz
121. yavşu, Karacan yübersün tokuz yavşu,
kaysınızga birse ikbaliniz dedi. Bol
122. söz Padişaga makul geldi.
Aman sözdüng kızıgı yakın geldi. Padişah sayladı
123. tokuz yavşunu, Karacan
sayladı tokuz yavşunu. Padişam teklif etdi on
124. sekiz yavşuga: Baysarı Bayding kızng Padişam
dise manga bersin; Batır dise
125. Karacanga bersin. Ihtiyarı Baysarıda. Padişamda
zorluk bolmaydı,
126. ne etse özü bilsin. Onsekiz
Kalmak bedevge bindi. Baysarı Baydın
127. ordasına yürüş
kıldı. Padişanıng yahşi veziri tokuz
yavşının
128. başı idi. Kökaman
Kaska dır idi. Baysarı Bay tikkan ak
129. ordaga geldi * Bedevning tavdan eşkali * turmagın bizden
yaşkanıb *
130. Bol uyda bende barmıygan
* biz manan haberlaşkalı * Bedev sürigan
131. kıyataş * Akdi
gözden kanlı yaş * ak uyda bende bar bolsang *
132. çık ta uydan
habarlaş * Baysarı maydanga çıkdı. Padişahdan gelgan
133. adam ekenliğini bilib,
Baysarı Baydıng renggi uçdu. Yol bolsun
134. didi. Şol vakitleride Kökaman Kaska aytdı: * Lal-i
mercanlı sedefli *
135. düşmanga birdik edebi * Arada yavşu yürümeklik,
kethüdalardan
136. sebebdi * dünya fani yalgandı * kimlarga vefa kalgandı *
arada yavşı
137. yürumeklik * bizlerden emes
Baysarı * kethüdalardan
138. kalgandı * karagan nayza
tuğ baylab * kıyıp Bayga gelganman *
139. ak körövge göz oynab *
selamlıga gelgenman * yeki müslüman
140. balasın evlenmekke
geleman * evleştirmek elçiden * cavlaşdırmak
141. cavşıdan *
Kuşlarını salgan avcı men * sizde kız bar bizda
oğul *
142. kızınga gelgan
cavşı men * yalın bedevning öresin * Konguratdan
143. çıkkan töresin *
Tayşadan gelgan tokuzmuz * Karacanman tokuzmuz *
144. Padişah desang
Tayşaga * Batır desang Karacanga * ihtiyarında
145. Baysarı *
Baröınıngdı beresin * sözünü kanday korasın *
146. Baysarınıng gitdi
medeti * belinden taydı davlatı *
147. kaytıb ordağa girdi
Barçın yalguz olday görgan kızına karab:
148. Gevherim sensin mening
karağım sen bolmasang kim bolar? Haldan
149. sorağın Tayşa
Handan sizga yavşı gelibdi. Karacannan ikevu
150. talaş bolubdu
kaysısına kalab göngül birasın? Aynalay korgan
çırağım.
151. Şol vakitlarda
Barçın can turub söyleydi * aklım boldu bol
152. meydanda imdi lal *
Kalmakdın ikiside televi dünya mal * Yığlay
153. birma ata gönlüm bözüldu * hak
yayında karar büter atacan * işbu
154. demnen öz demangını
dem deme * adam görsang sen özünden kem deme *
155. yığlay buyurman ata
gönlüm bözüldu * Barçın canın bar da ata gam yeme *
156. ayna manan ak yüzümnü göreyim
* hakdıng salgan süresine göreyin *
157. yığlay birma ata,
şükür kılayın * şol Kalmakka barıb cevab bereyim *
158. yıldan yılga talday
boyum uzadı * yarnıng derti vay bahtımı kesedi *
159. binip bedev her meydandan yılmayma * savaş günü at
kuyruğun
160. örmayma * kabul kılıb berding Kungrat sultanına *
aman bolsa
161. on dört yaşda kelmeyme * bolmay savaş at kuyruğun
öresin *
162. men bilemen ata, kaygır
töresin * erten menin mal eğesi kelgende *
163. canım ata senib cevab
beresin. * Habar Altun Saç taki: * Seher
164. vakti sarı atan yük
artdırdıng * din bilmagan Kalmaklarga
165. çatdurdun * göçübte deyüb zar
yığladım elimde * munda kelib kanca
166. dünya arttırdıng. *
Cevab Barçınıng, saçrab orundan turdu
167. kınay belini burdu,
köyüktey boynun burdu, Barçın dilber iki
168. kulun alga koşorub,
Tayşa Handan gelgen yavşıga karab, söz
169. söyleb turgan şekli: *
Men yığladım sizni görüb zar zar *
170. köp yığlayman
aşım nekir kemlik bar * erem deyip kelgen Barçın canın men
idim *
171. kulak salsan men gönlümden
arzi bar * Padişahdan kelgen cavşılar *
172. mening aytkan bol sözüm *
Tayşa Hanga aytub bar * çalın bedevning
173. öredi * yiğitten pohta
töradi * Tayşa Han diygan ol bolsa *
174. Barçın diygan men
idım * bizler bir işsiz gelgan misafir * bizga altı
175. ay mühlet biradı * aradan altı ay ötkence *
arığı *
176. semiz bolsa tabdasın * ak süngüsünü sablasın * zerli
tonum giyemin *
177. muhtaç men işim ciyamın * kırk günçülük Bayrakka *
munglu bolgan
178. Barçın men * Bayrakka başım koyamın * binip
bedev çelgenga * armansız
179. davran sürganga * kırk günçilik Bayrakdan * atı özüp
gelgenda *
180. kay Kızılbaş demeymin * kay bir Kalmak deymayman *
bahtı kara
181. Barçın men * Han hanunnga aytub bar * özüm sovgan tiyemin.
Bol
182. söznü aytdı. Cavşıylar kaytdı Tayşa
Hanıng nazarına bardı. Hanga
183. tiyaman deyib aytdı. Karacanıng
yabargan cavşısı hem bol
184. hem sagan tiyemin deyib aytdı deyib bardı. Han
aytdı men alam deyib,
185. Karacan aytdı men alamın. * Yekevleri irişti *
irişkileri
186. kirişti * Barçın canga talasıb ikisi zıd boldu
* sen niytasın
187. sen niytasın deyib * laf
leşger köp menan * dübürlegen top menan *
188. yekevü yağu bolub tokuz
yoldıng terebigetine karasa ondokuzbin gela Batır *
189. kızıl çekmen tolu
Batır * ak çatır kök çatır * derebüge barub
190. kurulub yatır * meydanda
savaş boldu * at bağrınan kanboldu *
191. özengindan sel boldu *
yolganın kara sayları * taşköpür
192. yeni yol boldu * özü özünün
kırgın boldu * şol Barçın
193. sebeb boldu * ham inan, ham
inanmang. *
194. Aradan dört ay ötganca
Kalmaklar özü özünan kırgın boldu.
195. Indi söznü
Alpamışdan işiting. Bayçobar atga binip Kalmakka
196. gitgan yarının
izinden.
197. Bayborınıng bir kulu
bar idi. Adını sorsang Kultaydır idi.
198. Toksan kuldıng
başı iydi. Yılkınıng başında çatır idi.
(Alpamiş'ın) Atası
199. menin anasi yalgız ölümle ayrolub kalur men deyib, gelinining
(ardından)
200. gitgening aytganı yok
idi. (Alpamış) Tilladan eğerdi inina salub köp
201. yılkınıng başında yatgan Kultay
babasının kaşına geldi. Alpamış
202. yedi yaşga kelgen song bir nice nasi kolunda şol bir
ferzandına niyet
203. koylub aytıb idi. Düldül kulun yedi cana çıkıb idi.
Bir şimal
204. binse, bende bingan iymas idi.
Ol Bayçobar aytar idi:
205. ya meni bir er biner ya
şimal yel biner. Kaysı bahadur beni binse kuyruğunan
206. tartıb turguzgan
kişi biner deyib dedi. Şunday Bayçobar at şol
207. söznü könglününg makul kılıb yürür idi.
(Alpamış:) Sonday Kalmakka gitgan
208. gelininin izinen ketaman bana
bir at ver dedi. Yahşınıng fiili benim
209. iniyşiga aytıb aydum
balam, köp yılkını üstünden tokurtub aydayın
210. sen bir taşdıng kaşında yat. Sen nazarında eryiğit iykeninde
211. bileyim. Özinga münasıb
aytgan kulundu üstab al. Balam sening yahşı
212. ikenliğini bileyim. Balam
işindi tanıb uslasang kulundan ayrılab
213. vereyim. Köp
yılkınıng üstünen tokutub aydadı. Yılkı
man baba canına feda
214. ayladı. Hama yılkılar Alpamışdın
üstüden ötdü. Özününg Baybörü
215. bay atasınynıng köp yılkısınıng
içinden hiç bir bedevni gönlü
216. kabul tutmadı. Yılkının bir kara görünüm
songünda bir Bayçobar at
217. göründü. Yelesi kulağının aşkan, dört ayağın
ting baskan, kuyruğunda
218. bir koltuk seksevuldung ak buzişgi çalga gelina
kahramanıng bir arka
219. kannıng bakınıng burçiği Alpamış
yatkan, at taştung ostnan yürtüb
220. öte birdi. Alpamış bileğina koçeyin yaydı,
saçrab orunudan turdu.
221. Alpamış sultan aynı on dört yaşında
atdın kuyruğunan yolbars yaşday
222. pence saldı. Alpamış diygan elif idi. Canıvar
Bayçobar nardayın tizin
223. bükdü. Kancalab kulağın tikdi.
Üç mertebe zor saldı. Alpamış yubarmadı.
224. Alpamış alp zorluğun
bildirdi. Şunday ginan bildurdu.
Bayçobar
225. atın özününg vadesi var
idi. Meni kuyruğumnan tartıb turguzgan
226. er binar deyib idi. Meğer
bolsa egam şol deyib tura birdi. Kultay adlı
227. babası yanına geldi. Kutlu bolsun mingan atynıng *
sen, sen manıng
228. medetin * kutlu bolsun çobar atıng * boynına takgan
tumarıyng *
229. çabkanda tarkar tumarıydın * her yerlerde gönlünga yarar
çırağım, mingen
230. çobarıng * (Alpamış) Tilleden eğer saldı,
çift ayalın saldı. Polatdan davul
231. töngörüp * artına kalkan büktürüp * karagay neyza büktürüp *
232. astındaki çobarın * öz başı men ting görüb *
Kultay atlı
233. babadan. Bindi bedevning
beline * sefer kıldı meydanga. Tayşa Kalmak iline *
234. onda munda yol binen * bol
zamanda til binan * akça yüzün Şoldurub *
235. gamka gönlün toldurub *
Barçın canıng yolunda * bingan çobar
236. boldurub * Habardı kimnan
işitdiğin. Bayağı Tayşa Han ilen Karacannıyng
237. leşgeri Barçınga
talaşib derbende yatar iken, seherding feyiz vaktinda yatkan
238. iken, Karacan bir atdıyng
debürövü kulağına geldi. Göngülleri eğranıb
239. yerlar sıza birub Karacan
seçrab orundan turdu. Tayşanıng yığısınında
240. kayt * bizning yiğit
kayt, yakarda bin kul keleyatur * yakırda
241. bin kolga tatı turgan er
keleyatur * ak savutum kiyeyin * at kuyruğun
242. tüyeyin * kim hem bolsa
Karacan adım kurumasa * bir çetinan tiyglaşab aç
243. boriday tiyayın * it özü
ala bolsada, börü görsa biriger diygan Karacan,
244. her kim el ellerine
kaytdı. Karacan seherden tang atkanca yol yürüdü. Gün
245. kızarıb
çıktı. Karacan bol dübürovu görebilmadı. Aldı tuman
artı,
246. karangı at
kulağın görmaytuğun. Zemstan batur Alpamışdıng
arvağı
247. güçedi. Piri zor Karacan
Alpamışdı görebilmedi. Astındaki kara
248. tulparı gördü. Bayçobar
atın terazisi bülend iken, Bayçobar
249. atdan korkanınan,
Batırdıyng susynan korkanınan, yolnung gah buyanına
250. gah oyanına can tangdap
şıkıp turgan şekilde cahanda takırnı
gördıyng.
251. Kara atnı gördüng *
gözler kamaşır yüzingnan * ağayının aynalsun
252. özüngnan * murding hüdaga
gözüngnan * ne gördüng kara at ne
253. gördüng * yurtayın dedim
tepindin * kaçan yemekte kem ettin *
254. Kamçı urmam
kıyın çekindin. Ne gördüng * on dörtde tarlan
255. asbaysın * ömrdan gözüm
casbaysın * kamçılasam kadam basmaysın * ne
256. gördüng kara at ne gördüng *
beklar kurgan çadırıma * altında
257. yolbars yatarma * kelgenler
bizdan Batırmı * ne gördüng kara
258. at ne gördüng * at çomulgan
termeken * kelgenler bizdan ermeken *
259. namerding kaygı yermeken
* ne gördüng kara at ne gördüng. *
260. Şol vakitlarda Karacan
karasa tuman açıldı. Şimal turdu. Karasa yüzü
261. kubaca, gözü alaca, özü bir on
dört yaşar tamaşa, bir kahkülü altundan
262. bir kahkülü gümüşden,
ayni on dört yaşda Alpamış gördü. Oy bayzen
263. Baysunlu Özbeg * yadugar ya
dua koy * alayın canını, dökeyim
264. kanını. Huda
yağısın. * Aydın günler sel bolsun * yıldan yılga
265. bol devletim mal bolsun *
ömrüm bolub sendey bola görmedim *
266. uğru sunlu kayser
şunlu yol bolsun * bülend derler bol Kalmakdın
267. dağını * seisen
bilerden bedevning tavını * kaysı elden kanday
268. elga barasın * kim
bolarsın, sen kiyalli kut, ya beyli. * Cevab
269. Alpamışdın: Ayl tarkanım bedevning beli *
içgenim süsenim Baysunun
270. gölü * özüm adım sorsang
manga derler Alpamış * atam adın
271. sorsan derler Baybörü * köp
gün boldu ben çıkanım ilimden *
272. Kongur kaz uçkandı Baysun
gölünden * on dört yaşda bedev saylab
273. ben binip * ben gelemen
Barçın cannıng gininden * dedigenda
274. tavdan bedav otgandı *
sabır eylagan maksuduna yetgandı * yedi
275. yaşda molla okub yurganda
* Barçın canım şol illarge gelgandı *
276. bağ içinde elma iken nar
iken * Hak yaratkan dergahında yar mı iken *
277. çiftimdan ayrılgan ben
bir munglu ben * şol yarımnı görgan
278. bilgen var mi ki? * Karacan
kark kark güladi: Sendan baska yekev
279. idi hariydar * açulmakka bol
meydanda gül gerek * küydürmekke
280. bizga şunday dil kerak *
gelgan yardı bizdan ayırıp almakka *
281. bizlardan ziyadarak belki er
gerek * acuvlansam men alarman canıngdı *
282. teringding tögöyün
kızıl kanıngdı * kayta birgil kelgan sonlu gelgen
283. yoluna * ala almas kelgen Barçın yarıngdı * kaçsang
at
284. salur men sonlu süngüge * tursang tutulursun canım kuluma *
ala
285. almas sen gelgen Barçın yarıngdı * kayta bir ay
sonlu gelgen
286. yolunga * Batır Alpamışdın dimağı
toldu, köp acuvu geldi:
287. Işbu demnan öz demini dem
deme * adam görsang senin özüngdan
288. kem deme * bol meydanda
tekebbirlig söyleme * şuygabın inandı Kalmak,
289. gam yeme * gözünde
alartıb cayamısın * özyüngdü merd, beni
290. namerd demeğen sen * bol
meydanda tekebbirler söyleme * şol söz menan
291. bizni korkar deysinbe *
perverdigar başga saldı tarlıkdı * Kalmak
292. kılma fiili tarlıknı * acuvlansam men keser men
başıngdı * abay
293. siyasat men korkar dedingmi * başlagın Barçınga
abiruy varlıkda. *
294. Şol vakitler Alpamış aytadı: sen tekbirlig
ülken söyleme alışmak
295. gerekme, atışmak
gerekme. Karacan Kalmak turub ne dedi: Atışsam
296. mıltık atar ya kılıç keser.
Atışgandı savaşgandı koyayın şol sunlu
297. menan alışsam ne
eder. Karacan aytadı: atışmak altı atang başına
298. alışmak gerek dedi.
Şol vakitlerinde Batır Alpamış tilladın kemerin
299. seçdi. Bayçobar atından
düştü. Karacan hem tilladan kemerin seçdi.
300. Batır canından
geçdi. Arsday ak bileğin seçib yekevi Barçın
301. canıng yolunda
canını tasaddık kıldı. Ikavi pelvanlikka turdu.
302. Alpamış aytadı: Sen al emelinge dedi. Karacan
aytadı: Sen al,
303. emelindi dedi. (Alpamış:) Senin sakalınıng
akı bar, ağalığıng tağı bar. Sen al
304. emelini dedi. Karacanga nöbet birdi. (Karacan) Yolbarysday pença
saldı.
305. Alpamış adlı Sultan: Ya şer-i huda Hazret Ali
er murtaza deyib mahkem
306. sığındı. Şol vakitlarında
bayağı adını koygan yedi kalender piri tayin
307. boldu. Yedi kamil piri gelib
iki ingan esel yaptı. Korgaçınday
308. salmakdı. Kara
tağday bardaşık Alpamış Sultan taraf etmedi. Yan
309. basga alıb göradı. Aşırma alıb geledi.
Hic közgatabilmedi.
310. Arifding özüme cevizding tübüme Sultan Alpamış tarif
etmedi.
311. Karacan Alpamışga nöbet birdi. Üc kez otgan şunung
evveli
312. Hudaga yığlab kaldı. (Alpamış) Yedi kamil
pirine yığlab, Karacannıng kemerine kol
313. saldı. Tavlab tavlab kotarıb inine aldı. Mahgemrak
kısdı. (Karacanın) Özünan
314. burnuynan kan gitdi. Taşlar vakitda Karacan Kalmak
yalınıb yalvarıp
315. bir söz söylab turubdu: * Yşs bedev öz devrinde çapılur
* Batır
316. bolgan ak kalkanı yabılur * sindirding belimi alding
317. canımdı * izlediğin Barçın bolsa tabulur *
yalguz idim bir
318. birövge eş boldum * yalgancıda garib gönglüm
boşgördüm *
319. hudanı bir bildim resulnu ber hak * beş kana gün sizing
menan
320. dost boldum * kanlar olsa, ziya kalır altun tak * men
söylayın
321. agayınlar tinglab bak * bes gene gün sening manan dost boldum
*
322. hudanı bir buldum resulnu ber hak * hemeni halk etgen
haksın hudayım *
323. asi bendening tokulurmu günahim * bes gana gün sizning manan
324. dost boldum * dinim Muslumandı birdur Hudayim * şol
vakitlarıynda
325. Alpamış gönlüne kıyal fayda boldu: Bunu öltürgan
manan karayer tolar
326. deysembe. Alla
dedi, resul Alla dedi din müslüman boldu, kolunu yıbardi, yedi
327. katlam bolub varıp yıkıldı. Peşimiz mezgili bolganda Karacan özüne gelip
328. Sultan Alpamışga
aytadı: Ol korkanımdan dost bolub idüm
329. kaytadın erasına dost
boldum. Bana kelime şehadetini öğret. Kelime
330. şehaetini aytıb Isfahan kiliçnı ortasına koyub
kucaklaşıb dost
331. boldu. Karacan kara
atının beline bindi. Alpamış Bayçobar atınıng
332. beline bindi. Karacanıng
havlu haremine geldi. (Karacan) Dostuna hizmat kıldı
333. beş gün tamam aradan
ötdü. Altıncı gününg yüzü boldu. Bahar geldi.
334. (Karacan:) Bay altı
aylık yoldan benim manan dost bolmakka kelib Barçın adlı
335. yarını izleyip
gelkendi. Dostum cevab birsang bol gitkenden
336. gitsem, Barçın
yarınga yetsam, senning kelgenini bildurub bir sevinçleb
337. gelsem, kalay göresin?
(Alpamış:) Acar bolur dostum dedi. Alpamış Kara
338. canıng gönlüne hayal
peyda boldu. (Karacan) Gel dostumnıng Bayçobar
339. atına minib,
yakınlab Barçıncan tiken ak uyga yakınlab, barıb: *
340. bedevmin tavdın
eşkali * turmağın bizdin yaşganıb * bol uyda kişi
bar
341. mıkan * biz menan
haberlaşgalı * kara tavda bardı kış * gözümden
342. akdı kanlı yaş
* ak uyda benda bar bolsang * çıkın meydanga
343. haberlaş. * Sonda
Barçın söyleydi: * garib gönglümün kuşu
344. çok * misafir kılman
dostum yok * kim bolsang kalma yolungdan *
345. habarlaşırga
kişim yok * gitdi medetim belimen * taydı devletim
346. kolumdan * habarlaşarga
kişim yok * kim bolsang kalma yolungdan. *
347. Cevab Karacan: * Bolmay savaş at kuyruğun öreyin *
adın
348. ayal Barçın dilber ne dedin * meydanga sabak göz gönengden
Barçın
349. can * Baysun ildan sizga habar vereyim * binib bedeve her
meydandan
350. gelgende * Isfahandan
sansız Kalmak olganda * özü on dörtde
351. atı Alpamış *
sizdi izlep bir yaş oğlan gelganda * boynuna
352. takgan tilla tumarın *
savaşda tarkar bingen kumarın * özü on
353. dördünde adı
Alpamış * inanmazsan binib geldüm çobarın * Alpamış
354. nıng Bayçobarnıng atıyn aytgansun. Barçın can
bakıb, aydayın
355. çalkayıb, maydanga yükürüb çıkdı. Astına karasa Bayçobar atını
356. gördü. Üstüna karasa kaynatgan
temir renkli, şekli yok, gurbatlı bir din
357. bilmagan kara Kalmaknı
gördü. Barçın can görüp vaay derib deyib Bay
358. çobar atnı cıramıtıb gonglu bozuldu. Gözüynan
yaşı tizilib: *
359. Boynuma takganım tilladan tumar * men yığladım
gece gündüz zar zar *
360. basganıngdan mandayın apan aynalsung * kaplan olub olca
bolgan
361. Bayçobar * men yığladım gözde yaşım göl
bolub * arttım yapkan
362. kulang saçım gül bolub * közgünanman olca bolgan Bayçobar *
363. kaplan olub kalgan senmin kul
bolub * men karasam besten tugan
364. ay idi * sultan aman deyüb
gönglüm cay idi * görgeninden
365. aylanayım Bayçobar * men
gitganda kisir engen tay iding. *
366. Cuvab Karacan: * kıl
yamanlık maksudunga yetme gel * zar yığlayıb
367. bizni sersen etmegel *
gözüngden aynalayın Barçın can * kub yığlayıb
368. ayallığını etmegil * tartdıym ayaldan
bedevining beline * kulak sal
369. Karacanning diline * namerd
mekan deyub, kaldum men gafil * yolbarsday
370. penca saldı belime * Allah dedim at comuldu terlerga * özü
yalgız köp
371. yığlaydı pirlarga * namerd mekan deyib kaldum men
gafil * burgut deyim tavlab
372. urdu yerlerge * yalgancıda garib gönlüm hoş gördüm *
yalgız
373. idim bir ukege eş boldum
* Hudanı bir bildim * resulunu ber hak *
374. korkanımdang
Alpamış ilen dost boldum. * Şol vakitlarda (Barçın)
koltuğunnan
375. kollab, ordağa Karacan
dostun tüşürdü. Uyunda bar taamın birdi.
376. (Karacan:) Barçın can bizni yahşi görsang,
Alpamışnıng dostu deseng, endi
377. dostum yanına kaytar
idim. Magan sevinç biyrsang dedi.
378. Barçın saçrab
ornıydan turdu, tünike kol saldı, altun
379. düğmeli çekmendi
yanına koydu. * Şunda Karacan söylaydı: Sening
380. atang Baysarıbay dedi bar idi, anang - atang kayda gitgan
dedi.
381. Şunda Barçın zar yığlab aytadı: Han
Hanlıgın kıldı, fıkara fikaralığın
382. kıldı. Bizga Tayşa Han zorluk kıldı. Arı kızıngdı magan vermeysin
383. deyib, arı Karacanga
birmaysın deyib atam anamdı, bu gün üç gün
384. boldu, Tayşa Han uyga
saldı. (Karacan:) Bar kelda Barçın Alpamış dostuma yetsam,
385. atam anam sağmıken
dese, menen dost bolgan bolmas. Menen çok hem
386. yahşırak deyib mindi
çobarnıng beline: * Aklım boldu bol maydanda
387. imdi lal * namus armanın
közgalısdı Konguratlar * Baysun ildin
388. mal eğesi gelganda * men
karasam uyun kuydu Tayşa Han * binib
389. bedev her maydandan gelgende *
Isfahandan sansız Kalmak ölgende *
390. men karasam uyung kuydu
Tayşa Han * Baysun ilden merd Alpamış
391. gelgenda * toksan kirmey
bağda gülüm solganda * ecel yetmey
392. sum sumdanım tolganda *
bimeze kıldı azayım ferake * altı günler
393. bizlar mıhman bolganda *
Padişahım işitgil mening zarımı * alışganda
394. aldı tende
canımdı * bimeze kılıbdur zalim horaki * her mezgilge
395. yedi tokuz narımı
tokuz tüye bir tuğul ceyalmaydı Kalmakka.
396. (Karacan) Dostunung derecesin
bülend kotarıb aytıb turganı idi * Kösemen
397. Kaska cellatnıng başı iydi * (Karacan:) Ey
Tayşa Han, her menzilde tokuz nar
398. yeyturgan bolsa ahir zaman
boldu. Deseng bolmaymı. Tecel geldi diysang
399. bolmaymı * erteng menin
kulağını Alla salganda * gazab kılıb sening
400. başıng alganda * sen bilseng öz yolunca olursun * her
belay
401. beterni bana kılarsın * atam anam di sen uyga salgan
iken sen deb. *
402. Kösemen Kaska, Hanıng aklının bölüngenliğini
bildi. Çukurub
403. uydaki bendelerga geldi.
(Alpamışın) Kayın atası Baysarı Baydı,
Kayın anası
404. Altun Saçı uydan
çıkarıb, Kösemen Kaska Karacanga verdi.
405. Bayçobar atı Baysarı
bay tanıyıb mangıylaynan tavab kılıb saçrab
406. Bayçobardın beline bindi.
Kiynine Karacan bindi. Onung kiynine
407. Altunsaç bindi. Atdıng bağrı
süzüldü. Peri cürisi menan
408. argumak Bayçobar Kalmaklarga göz kıldı * at cumuldu ter
boldu *
409. sığındı kamil pirlerge * kara gönlüm
cayradı * yetip geldi
410. Baysarı * umut tikken uylarga * atdın belinden
tüşüb,
411. Barçıncan verdiği sarfaynı alıb Karacan dostu
Alpamış dostung
412. kaşına ketmek boldu.
* Cevab Barçın: * Aklım boldu bol maydangda imdi
413. lal * men munglu men bendem
deysin Hak cebbar * men munglunun sizga
414. aytar arzı bar * bir
zaman iken gel dostum Karacan * at
415. çapkan bülend takırlar *
Beklerim kurgan çatırlar * az menan kelgen
416. bolama * köp menan kelgen
bolama * izleb bir yelgen Batırlar *
417. açılgan bağda gül
menan * nesebin bolsun hür menan * Baysun
418. atlı Kungratdan *
bizlerdi izleb kelgende * nice bayrak kul
419. menan * yaratgan Allah taala
da * oynasam mıhrim kanama * Batır
420. ankov erler ködek * din
bilmagan Kalmakka * ya bolmasa sultanım, yalguz
421. gelgen bolama. * Cevab
Karacan: Işbu demni öz demini dem dime *
422. sultanıngdı hiç
Batırdan kem dima * bol maydanda katta savaş
423. bolganda *
Alpamışdı kırk ming kuldan kem dima. * Cevab Barçın: *
Kara
424. nergis gözüm bar * almaday
kizil yüzüm bar * Batırım gelmesinde
425. burun * din bilmagan Kalmakka
* aldab bir aytgan sözüm
426. bar * imdi key aklar saçıma * rahiming kelse nitedi *
427. gözdan akgan yaşıma * aradan altı ay ötganda *
428. özümdü koygum keledi * kırk günçülük yanayın * ol
bayrakdıng
429. başına * minüb bedev yılkını * arman
devran sürgenüm * özüm
430. şugan tiyemin * kırk günculuk bayrakdan * atı özüb
gelgende *
431. zerli tonum giyemin *
muhtacmin isem giyamin * kay Kizilbas
432. demeymen * kay bir Kalmak
demayman * kırk günçülük bayrakdan *
433. atı özüb gelgenge * bahti
kara Barçın men * özüm sugan
434. tiyamın * dostu bolgan
Karacan * vade kılgan munglu men. *
435. Alpamışga aytub bardın Barçın uyuna
kaytdı. Karacan Alpamış
436. dostuna kaytdı. * Dostuna barıb gel Barçınıng
sözünü aytdı.
437. (Alpamış:) Atam
kabem sağ miken dedi. (Karacan:) Arı dostum sağ iken. Sonun
haberin
438. işitib, Bayçobar
atdıng yeti gün, yedi tün soynatıp, Tayşa Han
439. kalasına Kalmaklar, at çabdurdu
dalağa * yarını saldı kalaga *
440. Barçın candı
bayrakka tikadı dep, kıyamat tüşdi arağa. *
Hatun
441. menan balaga * örüldü atdınıng kuyruğu * ölüm
hakdıng buyruğu *
442. kalmayın Kalmak yinaldı * heması Barçından
umid kılıb yığlandı. *
443. Kalmakdan dörtyüz tuksan yügürük Tayşa Han tarafından
çıkarıb. Alpamışnı
444. hem çakırıb, Karacan dostu hem geldi. Sultan
Alpamışdıng özü
445. minib sıgayın dese, ohşarın tapadı. At
çapmakka bala tapmadı. Dostu
446. Karacan turub ne dedi: Balanı kaydan tapay. Yok özümüz ak bir
sefer, at
447. çapar bala bolayık. Dostu Karacan çobarga mindi.
(Alpamış) Karacannı Allahga
448. tapşırıb, Bayçobardı Karacanga
tapşırıb, dörtyüz toksan bedevni
449. divan molla hatga salub. * (Alpamış:) Seğib edim
Baysun kaladan * muradım
450. köp bir yaratgan Allahdan * dost sebebdan Bayçobardı
mindirdüm *
451. düsmanlık kılmagil dostum Karacan * çapsa bedev
canıng çıkmayma *
452. sonundan at capılmaz kara atdıng tokuyan * dost sebebden
Bay
453. çobardı mindürdüm * haberdan bol, bari menan yoğunan *
acı
454. menan tokunan * yığlay yığlay asdan alaba;
urdum * kolumdagi boz
455. tarlanım kaçırdım
* dost sebebdan men mindürdüm çobardı *
456. bar Karacan yaratkan hakka tapşırdım *
yurtulağa yollab kaldı. *
457. Karacan sultandan fatiha aldı * gülünü
bağışladı * mundayın
458. devran kaydadı * Tayşa Handan alub cevab * Batır
doğan
459. merd Karacan * dört yüz toksan bedavnı * yolga bir revan
eyledi. *
460. At cumuldu terlerga * sığındı kamil pirlerge *
Karacan yollar
461. yüzüb baradı * kırk güncülük yollarga * beş gün
tamam bolganca *
462. yollar yüredi Karacan * her yerlege bardı * avlakta demin
463. aladi * al uykusun kandırıb * yine mindi çobarga * dört
464. yüz doksan bedevge * on günning yüzü bolganda * gene gelip
465. kaladı * avlakda demin aladı * al uykusun
kandırıb *
466. dostunung atını sınadı * günler on beş
bolganda * yana yetdi
467. songünan. Ak Bulak digan bulaknıng başında
Kalmaklar gülüşling kılıb,
468. bir söz aytıb tugarnı: * Men yığladım bol meydanda zar zar * köp
469. yığladım bol gönlümde kemlik bar * bir sunni deyib
baytak elden
470. ayrılma * söğuklesing ağay inim Karacan * bedev
deyüb yağu
471. yal kuyrugun taradı * nadan doğan Karacan * töreye yoldu
472. soraydı * tilinde alsang ilinga kayt Karacan * kalikat
kazakınıng
473. kayda yaraydı * ayıl tartdımdan bedevning beline *
sende girding
474. din Muhamad dinine * bul bayrakka kulu kutdung yaralmas *
atnı çapma
475. Karacan, kaytgil ilinge. *
476. Şol vakitlarda kara, kara
Bayçobar atdı * aklı adamdan
477. ziyade etti * nazargerde
bekning atı, canıvar Bayçobar at Kalmaklar
478. din gözü ötüb canıvar
mıltıkdan atılıb yıkıldı * Karacan
479. kamşı saldı * Bayçobar at ornınan turmadı
* Karacannıng
480. acuvı keldi. Bir koluyla kuyrukdan, bir kolunan
kulağıdan Karacan
481. (Bayçobarı) alıp gönlümde yıkılıb kalgan
ariı savlukday görmedi. A, o deb barıb
482. kotarıb dört ayağınan basturub, barıb koydu.
Üç mertebe kotarıb
483. koydu onun sonunda, aldı koluna seksavulnung
çıkarıb atına urdı.
484. Her yağına katdı. Urma deyb canıvar
çıngir çıingır kişnadı. Işin
485. urub kişnedi * tende canım kıynaldı *
Batır toğan Karacan *
486. çobarı aldına salıb aydadı * gün tün yol
yürüdü * beş
487. gün aradan ötdü * gün
yiğirmi bolganda * Kök Derbend adlı derbendga *
488. at kaytarar yerge yetdi * akça
yüzün soldurdu * gamga gönlün
489. toldurdu * yirmi günlük yolga
baramay * Kalmakdıng mingan
490. atları * kaytbay turubdur
derbend * kıyasın salıb boldurdu *
491. derbendga tüşe kaldı
* Kalmaklar kengeş kıladı * Karacannıng hem
492. gönlüne kıyal peyda
boldu: * Bir gün Bayçobar atka dem birsam *
493. beş kuğuş yem
birsam * durbasını alıb Bayçobar atdıng aldına
494. baradı. Bayçobar
atdıng aldına barsa durbadan yarık birub
495. ürkedi * arangnan yürsanan
baska nersini görmagan * durbanı kayda
496. görübdü * tofcar manglaynan
kasıb kulağınan basıb durbanı *
497. Bayçobarga zordan iydi *
birgan yemi yemez idi * hiç
498. kadirin bilmeydi * özdan akga
saçıp baradı. Onda Kalmaklar
499. gülüşling kılıb: zadıngnı sikeyim,
sennining atı erken barar
500. bayrakdan deyib, Kalmaklar gülüşlüng kılıb
söyleşdi. Her kim koş
501. koşuna kaytdı. Tayşa Han
yiberib aytdı. Padişahlıkdan bir törenin özü,
502. at peşin kimning atı
ölür iken, kimining atı gelir iken, dört yüz toksan
503. Kalmakdıng halinan
haberdar bol deb.
504. Şol At Peşin töre
aytadı: Dört yüz doksan bedevni bir derbendden
505. aldumızdan otgarıb
gördük. Tayşa Hannıng tarlan atınan başka,
506. Karacannıng kara
atınan başka, hemasını gördük. Heması öküz
507. iken Karacannıng mingan
dostunun çobar atını bir nice bedev
508. dedi. Bir nice yabai dedi.
Şunu barıb görsek iken.
Tokuz Kalmaknı yoldaş
509. kılıb yakınlab
kaşına geldi. Karacannıng gelib karasa, Alpamış menan
510. dost bolganı beri,
hudanı bir bilgeni, resulunu ber hak bilgeni, Karacan
511. bir rekat namazın kaza
taslağan yok iken, At Peşin gelgen vakitde peşin
512. namazın okub turgan iken,
arka tarafında baylanıb turgan Bay
513. çobar atdıng tura kaşına bardı. Ömür oyna kol
salıb gördü.
514. Tenisini uçuncu gördü. Köp peşin
etgen Bayçobar atdıng karışın
515. suyam kanatını
gördü. Çıkıp kaytıb turganını gördü. Atpişin
Töre
516. Bayçobar atdan korktu. Kayta
birdi. Alamannıng içine bardı.
517. Dört yüz toksan
Kalmakdıng hemesini çakırub aldı. Sözdi kimden
518. işiting. At Peşin Töreden: * Işiting, ayıl
tartdumdan bedevning beline *
519. sefer kıldık Din Muhammed yoluna * oylanaman Barçın
kayda sizlerge * atdı
520. çapbay kaytgın Kalmak ilinga * at çapkan men kaya meydan
tuzlarga *
521. kiygen savutlarıng gelmes tizlarga * abruy barda ilge kaytgan
522. yahşırak * keyinin barargila turgan gözlarga * cemalda
takir Bay
523. çobar at barlıkda * oylanaman Barçın kayda sizlerge *
cemal iken
524. Karacan * Bayçobar atdı tablabtı * onan hem usta
Alpamış *
525. kan azatdı bablatdı * kırkılmasa kanatı,
sökülmese tuyağı * cemalda
526. takir Bayçobar * yirmi günlük yollardı * yedi günde
çaklabdı. *
527. Şol vakitlarda Karacanıng yalguz oğlu Dost Muhammed
At Peşin Törege
528. aytadı: * I;bu demnen öz
demini dem deme * men barlikda Han atamdan
529. gam yeme * atamning yedi
günl]k alp uykusu bardur. Yedi gün ayru bolduk
530. deb, boldurgan at demin alsin. Yar ura koyun dedi. Ondan song
Karacan
531. atam yedi günl]k alp uykusuna girer, ondan song Bayçobar atni
öltürüb
532. kiteyik, ya ki atamnıng kol ayağın bağlab
giteying. Kalmaklar şunday
533. deb yarsaldı * şunda Batır ankov er ködek atın
tuşavlab yiberüp
534. köpşuttu gibi başına koyub, Karacan sapatın
kulağına tutıb yatdı. Yatkannan
535. yasterek agaç katdı. Başlığı
Dostmuhammed, Karacan oğlu, atasınıng üstüne
536. yetdi. Gılsa uklab
kalganlığın bildi. Dört yüz doksan Kalmakdı
537. çakırub alıp geldi. Karacanday
atasınıng iki kolun arkasına
538. kavuşturub buruşturup ohşatıp bagladı. Dört yüz doksan Kalmak menan
539. Bayçobar atdıng
kaşına bardı. Kim aldı cilavdan kim aldı özengindan,
Bayçobar
540. atdı meydanda
kotarıb urdu. Koldan alub gelib seksavuldıng çagayın.
541. Bayçobar atdıng dört
tuyağına dört kol mıh'i inkay inkay, kurs
542. kurs etküzüp gül
mıhladı. Kadab yüberib kakdı. Kalmaklar
543. lavlab atını mindi. Hoş vakt hürrem boldu. Hemması
katar turub, At
544. Peşin Töreden cuvab alub, yolga revana boldu. Şol
gitgatnnan gitdi
545. Aradan üç gün ötdü. (Karacanın) Gönlü karar tapmadı.
Avkıda bolub yatgan
546. Karacan cavlığıb uyandı. Başını
kotarıb karasa görgening
547. aklin aldı. Meydanda yalguz uyuklab kalubdu.
Kalmaklardıng gitganına
548. üç gün bolubdu.
Atlarıdıng tezeği kuyub kalıbdı. Çavlikgan
549. albarsa, orınan turayıb deyib omtulsa,
koçkorda yel süzüb boynu
550. astına tüşüb yığlay birdi. Kolunung
bağlaganını bildi. Kısmında
kalganın bildi.
551. Emekleye emekleye Batır yaynan turdu. Karasa Bayçobar at yok
bir
552. süyrenge göründü. Izine
tüşüb, barsa bir nice okman bir nice korkordan
553. soğan Bayçobarnı
salkasın Kalmaklar taşlagan idi. Bayçobar
554. atdıng dört tuyağı görünür görünbas bolub turgan
iken,
555. imdi atını alayım dese, kolu bağlı
şu yerde Karacan bir söz dedi: *
556. Sargaib dostumun tanglab bir atdı * at özdürüb
tarkatmadım kayratdı *
557. dört ayakka dört kol mıhı kakdırıb *
aslım kul bolgan song
558. negizige tartdım * özüm olsam ziya kalur narday gos * dostga
hizmet
559. etsem tayardur biheşt * dört ayakka dört kol mıhı
kakdurub * müslüman
560. men bolsam * kılaman mundan iş * baharda açılgan
bağdıng gülleri *
561. vay dostumun Baysun Kungrat
illeri * dört ayakka dört kol
562. mıhdı kakdurub *
kayda gitding sultanımnıng pirleri * dan bedevnin
563. manatdan saldım
terliğin * zaye ötürgenmin ömrüm şerligin * dört
564. ayakka dört kol mıhı
kakdurub * sözü yalgan kulnung kalsın
565. söyegi * adımnıng
gönlünde köp bolar kata * belki meded bolur bir
566. bugan buta * dört ayakka dört
kol mıhı kakdurub * Çobardıng
567. pirisin Yılkıcı
Ata * Şol vakitlarda kulak salıb dinlese * ağalar bir
568. fesil kılayin
nalış * bilgen kulga kıyamatnıng yolu alış *
kulak salıb
569. dört tarafga dinlese * Allah
diygan gaibdan çıktı bir davuş *
570. anglay anglay karasa * adem
diygan gümrah bende * kalenderler kiyer
571. yende * hu diyen Allahga bende
* başında bar kulahları, tayin boldu
572. hızır zinde *
Karacannıng yanına geldi * Karacan Tangrı selamın berdi *
573. selamın aleikum aldı
* yedi kamil pir Karacan kulun seçti *
574. kuyup turgan Karacan * (Pirler) okmanda yatkan Çobarga yolbarsday
575. pençe saldı * Çobardı sürüb aladı * dört ayakda
dört
576. gül mıh * Batır ankov yer gödek * yadınan
çıkıb bardı *
577. yedi kamil pirlari * evliya enbiyaya tapşırıb
aytadı: * Aynalayın
578. andazım * manglayımda kunduzum * tepemdeki
yıldızm * görüşgence
579. gün yahşı * Karacan adlı can kuzum * yurtkanda
yolung bolsun
580. deyib * hızır yoldaşıng bolsung deyib,
yurtdıng başı yolbarsım *
581. karavul başı kaplanım * kaplanım aman bol dedi.
* Il ağası
582. sultanım, can balam aman bol dedi. * Mingan bedevnin yelsun
583. deyib * armansız devran sürsun deyib * kısmette kalgan
Bayçobar *
584. Bayrakdan üzüb gelsin deyib * Barçın can adlı can balam
*
585. sultanga çift bolsun deyib * çift yaratgan pir-u bar * Barçın
can
586. menan sultanga * özü abruy
versin deyib
587. çihilten pirlari fatıha
birub bol munda kaldı. Ol onda
588. gitti * Batır kamşı saldı * göz onangınan
aynalayın Bayçobar
589. meydanda kuyub yanadı * dört ayakda dört kol mıh *
590. gözgünangdan Bayçobar * canun alub baradı * ağzın
arayıkday
591. açadı * ömürovdan köpük saçdı * at deryaday
taşdı * Kara
592. can kamşı basdı * tuyağı kızdı
Çobarıng * tököp soktu basadı *
593. bir gün tamam yol yurüdü * al namazı şam bolganda *
kamşıga çabsın koşadı *
594. karakuftan bolganda * gözgünangdan hem dam Çobar * doğru
yolunu tutalab, *
595. Karacan adlı Batırnı * conu kızdı
Çobardıng * kıyamıdan dalada *
596. donkub alub kaçadı * oyuka gelse omkonleb * yılga gelse
597. il manglab * iki gözü til
mangılab * ömrürağın görsang
598. eşikdey * boynu idi
beşikdey * kahkülü bolgan ipekdey * kahkülü
599. suluğbay Bayçobar *
bazardagi makmalday * çekili suluğ canıvar *
600. uyga tikken ordaday * savurusu suluğ canıvar *
mollakiygan
601. kılmaday * kulağı suluğ canıvar * Rustan
gelgan leğenday *
602. tuyağı sulug canıvar * çaltıragan koyonday *
azuvluğu yekeli *
603. altı kulaç saylardan * yıldırımdıng
vaktınday * silik etmesden
604. ötade * üç günün yüzü bolganda * bayağı gitkan Kalmakka
*
605. aynı seher bolganda * lala vaşkan Kalmakka * ilahim
verıp muradın *
606. Karacan kovub yetedi * çapmağın bilmey ayrad *
yarkanatta
607. kayrıldı * bendi kılgan Çobardan * bamdatvakti
bolganda * kovalaşıp
608. Kalmak ayrıldı * dört gün yüzü bolganda * ayni
şaşga bolganda *
609. karsaldına karasa * Tayşa Hannın tarlan at *
yayılıbdı koş
610. kanat * at Çobar yetgende murat * peşin mezgil bolganda *
611. savrudaki şamalday * tarlan atıng iziynin *
kovalayıp yetti
612. Çobar at. Ota birub Bayçobar * çokluktan aviz saladı *
613. enkide bar tarlan at *
tarlan at kaldı kayrılıb * munanda
614. otup baradı * günü menan yürüdü, * tünü menan yürüdü *
beş
615. günnüng yüzü bolganda * Karadağın bayırında *
Dostmuhammed adlı
616. yalgızı * astında bardur kara atı * Karacan
atıi Batırdıng *
617. taleb algan ferzendi * bulcan bulcan göz usunda göründü: *
Gevherim
618. sin sen, sen menning karağım * sen bolmasang kim bolur
halden sorağım *
619. Han atangdan aylansun * yalguzum sultan * bu zaman
anlağın
620. yalgız çırağım * yığlasam Allahga
yetgeymu dadim * senler ölseng, kır
621. kılmaymu kanatım * kıyametlik dostumnung atı
kalmasun ata desen *
622. atnı tartgil ferzendim * çabkuç bedeve öz devrinde çabulur *
Batır
623. yiğit ak savutun camulur * atnı tartgil, at kaldı
deyib gam yeme *
624. Barçındayın elden dilber tapılır * bolmay
savaç at kuyruğun öreyin *
625. canım oğlum akılsız siz nideyim *
Barçındayın ilden dilber tabolur
626. öz ilinden suluğ savlab birayin * (Dostmuhammed:) Canım
ata sözüna kulak
627. salmayım * bol yollarda men tilingday almayın * atı
özgen bek
628. yiğitge yol yahşı * Barçınnan
başkanı almayın. * Karacannıng acuvu
629. geldi * Bayçobarga kamşı urdu * oğlu da kamçı
saldı. Bolda
630. kamçı saldı * iki bedev yarışdı *
Batırlar kıldı nalışdı *
631. tuyakdan çıkgan kara taş * çakmakdayın
çakıldı * kumlardan
632. kuğdanlar aşıldı * cemalda takir kara at *
sıraç yoldu birmedi *
633. köp hafadı Karacan * köp tıkıldı Karacan *
üstüne giygen
634. ak savut * tenine sıymay kirmedi * Batır kolun sermedi *
Allah
635. ebru birmadi * aradan ötdü uc saat * cemalda takir kara
636. at * henüz yoldu birmadi * oldum oldum diyganda * göz günengen
637. Bayçobar * zinekike başın tikib * canıvar emiranib
yetib baradı *
638. dusmanlık kılgan oğlunun: * dört tur deyganda
turmadıng * meni ata
639. dimading * Dost Muhammad adlı oğlunun * bir kolun
taş (osha) tübedan
640. saladı * bir kolun bel bağlıgaydan aladı *
tileb algan ferzendden *
641. değirmenlik taşlarga * yalguzıng tavlab uradı
* Dostmuhammet oğlun
642. öltürüb * ak kılıçnı aladı * kanatlı kara
tulparnıng * kellesin
643. kesip aladı * dostu bolsa şonday bolsun * ey Beyler, hem
oğlunu
644. hem atını öltürüb * Batır doğan Karacan *
dostluknu becay kıltırub *
645. bözlab gidip baradı * yeti günün yüzü boldu. Imdi haberni
646. kimden işitting. Tayşa Han Kalmakdan işiting.
Dürmüncilar dür
647. minga karab, köp yollarda keleyatkanlarnı görüb, Tayşa
Hannan
648. bir dürmünci, Karacannan hem bir dürmünci dürmünge karab,
geleyatkan
649. atnı angladı. Tayşa Hanga derek birüb dürmüncü ne
dedi: *
650. Asılıbdur Hannıng devleti * kurudu kurumsak mihneti
* Barçın can
651. boldu Hanın, aha tarlan at göründü dedi. Karacannıng
652. yoluna karagan dürmüncü: * Boynuna takkan tilla tumarı,
savaşda
653. tarkaydı, atnı mingan kumarı * bularga, bolmaska
söylay birmeyzler *
654. bol keleyatgan senning Özbeg Çobarı. * Şol gapnı
işitib, uydey
655. bolgan ak tübaning üstüne çıkıb, Batır Alpamysh
karasa, geleyatgan
656. Bayçobar gördü: * Moynuna takkanım tilladan tumar * seni
657. çabkanlardan tarkaldı kumar * özün cavub özününg abru
almasang *
658. göz günengnen aynalayın Bayçobar * kökerub görüngan tavda
lalem
659. yok * göz körüngen yüz ming tuman bahan yok * özüng çağab
660. özüng abruy almasang * at kotarıb Allah der ki ağam yok
*
661. baharda açgan bağda gülüm yok * özüng çapkan özüng abruy
almasang *
662. at kotarıb Allah derki inim aynım yok * ilimden
ayrılganman bir sayıl men *
663. dovum çilten koltuklasang deyin
men * at köter armanda koşda
664. bolmadı * göz gönengden
aynalayın yayılgan * Konguratdıng ordasını
665. yayılgan iken *
Alpamışnın turgan yeri belgi vade etgen Kakbalı
666. Karataş idi. Tayşa Han vezirleri ilen kengeşib,
Şol taşdan
667. kimning atı burun otsa,
Barçın kız şunung bolsun deb idi.
668. Alpamış oşa
turar idi. Alpamışdan bir mertebe aynalıb, canıvar
669. Bayçobar mıltıkday
umtulub yıkıldı. Alpamış sultan karab tursa,
ayağı
670. keledey bolub şişib gidibdi. Alpamış
kılıçga kol saldı. Kılıç koluna
671. söğürüb alub Karacanga tüfleb şu yerde Alpamış
bir söz dedi: * Müslüman
672. bendega yoktur ziyanım * atdı görüb gitdi akıl
kiyalım * dört ayakda
673. dört gül mıhnı
kakdurub * merd Karacan kana megan dostlugung *
674. kellenigen keseyin, geltür
imanin. * At kadirin hiç bilmagan yaşlığım * altun
675. kase koyub içgan
maslığım * kelleni keseyim, geltür imanın * din
676. bilmagan, kana magan
dostluğun * atnı salıb bir yakka çıgarayın tozungdu *
677. gazab menan sarartayım
yüzünu * dört ayakka dört gül mıhı
678. kakdurub * sen men deyüb isendirgen özümnü. * Cevab Karacan:
679. Bol gitgenden gitgenmen *
meydanda tekbir etgenmen * günler
680. on beş bolganda * Ak
Bulakka yetgenmen * din bilmeğen köp Kalmak *
681. gülüslük kıldı
bizlerge * göz günengnen Bayçobar * mıltıkdan atılıb
682. yıkıldı *
aldına salıb aydadım * mende canım kiynadım gün yirmi
683. bolganda * bayrak yayga barganmız * Kalmaklar bizdi
aldadı *
684. yedi gün erüğ bolduk deyib * Batır enkov, er ködek *
685. inandım sözüga makul deyib * tekbir etgan Karacan * göz
uykuga
686. barganda * iki kolum bağlapdı * uyanbayda Karacan * göz
gönangnan
687. Çobarga * dört gül mıhnı sablattı * beyde
kılıb taşlab çobardı *
688. öz hudana yığlab * din bilmagan Kalmaklar * yolga revan
aylabdı *
689. uykum kanıb meydanda *
seçrab tursan urnımdan * kısmette kalganım
690. bildim * Çobarnıng
yatkanun bildim * zar yığlab bardum kaşına *
691. etek, yenim hol boldu *
gözümnan akkan yaşıma * maydanda olub
692. kalganda * hakda yalguz men
yalguz * kim keledi kaşıma * biribar rahim
693. etti * gözümdan akgan
yaşıma * men yığladım Allahga * yedi kamil
694. piriniz * Allah deyib geldi kaşıma * yığlay
birma balam deyib * tayin
695. bolubdu babang deyib * yedi kamil piriniz * iki kolum
boşatdı *
696. şükur eyledim Allahga * okmanda yatgan Çobarga * yolbarsday
697. pençe salgan man * okmandın şügürüb alganman *
Bayçobarga
698. mindurub * yedi kamil pirlering * karavul başı
kaplanım * kaplanım
699. yolung bolsun deyib * yurt, el başı yolbarsım *
yolbarsım yolung
700. bolsun deyib * Barçın can adlı can balam *
Alpamışnı bulsun
701. deyib * astıngda mingen Bayçobar * bizdan emes Allahdan *
702. bayrakdan özüb barsın deyib * yedi piriniz * nefesler
703. kılıb kalganda * aradan doksan gün ötganda *
Tayşadan gitgen
704. tarlandıng * kovub yetdüm
songünan * ota berüb Bayçobar *
705. şu kulaktan
ağız salganda * tarlan at kaldı mayrulub * yalgız
706. oğlum Dost Muhammed
kavlab yetdüm eningen * tur diyganda turmadı *
707. ata deyib tiline almadı * köp yalvardım ogluma,
aytganımdı
708. kılmadı * ölen oğlum öltürdüm * songra kara atım
öltürdüm *
709. zerli ton giydim kıyavsız * kavlum yalgız buyumsuz
* ak uyumnıng
710. arslanı * böz koyumnung bostanı * yalgız oğlan
öltürdüm *
711. yalgancıda men bir bahtı karaman * men
ayrıldım Dost Muhammed
712. balamdan * şükür eyledim din Muhammed dinine *
yalgancıdan Allah deyib
713. ötüb baraman. * Ol sözüne Alpamış dostu
yığlab, Karacan dostu
714. hem yığlab. Cevab gül Barçındı: *
Sultanımnıng Batırımnıng atı gelgan
715. ohşaydı barıb bir göz aydayın * bir kutlu
bolsun aytıb kaytayım. *
716. Öz malin kaya salıb * görenlerin kolundan alub * iki beti
717. günden * kaşını kakıb * labını
tişleb * bir kolunu
718. kavuşturub * yangagına çıkgan memesinin üstüne
taşlab Barçın can
719. bir söz dedi: * Akça yüzüng sarartıb * atıng gelmes
deyib
720. mungaydıng * öz deme bayrakdan Çobardıng * at geldi
Batır,
721. göz aydın * moynuna takgan tumarıng * çabkanda tarkar
kumarıng *
722. geldi mi bayrakdan
Çobarıng * at geldi Batır, göz
723. aydın * at çumulgan
teringiz * savaşda kollar veringiz *
724. sendin aynalsın yüreğiniz * at geldi Batır, göz
aydın. * Cevab
725. Alpamış: * At
çomulgan kara terge * nefes vermegen çapkan yerge *
726. kutlu bolsa, birga bolsun *
kaytaber Barçın uyunga * Kalmaklarnıng
727. yüzu solsun *
kılıcımnan kırgın bolsun * kutlu bolsa birga bolsun *
728. kaytaber Barçın uyunga *
çeşmenden sular içmesin * ayrılık
729. cebri yetmesin * namahrem gözü
düşmesin * kayta bir Barçın
730. uyunga * Şol vakitlarda
Barçınnıng cevabı: * Atıng geldi deyib
731. kivanıb turgansındur
* atıng ölür bolubdu * Kalmakdın elinde
732. süyegüng * kavşab kalar
bolubdu * at gelib ciydin eşindi *
733. men barayın ordaga * kıyın canınmdan yiber
sultanım * Karacan diygan
734. dostundu * ol ciberdi keyinnan
* Karacan diyen dostunu. *
735. Barçın can uyga baradı * koluna onlar aladı * dört
kuzunun
736. kuyruğun * Karacan atı dostunung * arkasına
saladı *
737. Gül Barçın adlı dilberi * ön koluga kazan aladı *
Bayçobar
738. yatkan dalağa * Karacan menan koşulub * yükürüb gidib
739. baradı * Bayçobar atlı bedevnin * dört ayaktaki gül
mıhların *
740. ambur menan tapanlab * tapanlab sügürüb aladı * dört ayakdaki
741. haram kanın * kartik
menan sorub aladı * ziyan zer zebirlar
742. koymaydı * dört kuzunun
kuyrukların * kazanga salub
743. kuydurup * aşlıka
orab taşladı * bayrakdan gelgan Çobara *
744. on beş gün Barçın savuttu * on beş gün Karacan
savuttu *
745. on gün Alpamış savuttu * bayrakdan gelgen Çobardı *
746. kırk akşam kırk gün gezdirdi * Barçınnan
Kalmakdı bezdirdi *
747. atnıng tuyağın tüzdürdü * minib bedevin yelgende *
bayrakdan
748. atı gelgenda * kırk akşam kırk gündüz gezdirib
* gözgüngnan
749. Bayçobar donen koynu görganda
* Barçın menan koşulup *
750. Karacan menan üçuyü * uyga bir
kelgendi * Kalmakdın ilinde
751. Barçınıng * ak
nikahın salamaşgın kıldı * kıldı
işretti *
752. kız menan yiğit
yakınlaşsa * kim bilmaydı bol adetdi * yekevi kıldı
753. sohbetti * sargayıb tanglar atdı * taze kıldı
taharatdı *
754. okudu namaz bamdatdı * imdi Barçın menan kengeşip *
elga kaytınıng
755. gamin etdi. * İmdi cevab Tayşa Handa ki, vezir
azamları
756. aytadı: Taksir Han'ım (Alpamış) atı özüb
geldi deyib, Barçınnı
757. alib giteberirmi.
Kıyamatımız ahir, can da ağızdan çıkadı,
758. laf da hem ağızdan
çıkadı. Aytgan sözümüz kılgan vademiz seninge
759. yalgan söylesek, vezir azamlar ol kanday boldu. Olay
kılmayık.
760. Padişahım kurumsakka Barçındı berüb birmayin.
Nazarınızga
çağırtın.
761. Kiyninde dostunuz, toksan pehlivanınız bar, at
çapkanıng göresin
762. diygan hem bayrağı boladı. Pehlivanlar menan güreş, pehlivanları
yıksan,
763. zorluğunu bilsem,
şunda birürmen Barçındı de. Taksir. Çakırıb
764. aytmak sizden, buyağını makullatmak bizden.
Alkıssa, adam yıbarıb Alpamışnı
765. çakrub aldı. (Alpamış) Tayşa Hannıng
nazarına geldi. Tayşa Hannıng görganı şu
766. idi. Tayşa Han yüzüne karasa, özü on dört yaşar
oğlan; oğlan
767. diyganım yalgan, behiştdan çıkgan gülman, kahkülü
turub koyubdu. Kayzer zinde
768. babası, dürrü lal mercan, Tayşa Hannıng aklı
lal boldu. Kırdıngar aklını
769. karasa, Alpamışga temaşa kılıb göçelerden
ve duvarlardan üstüne çıktı.
770. Kız tuğan ey ferzendim, altı aylık yoldan,
Barçın yarıngding izlep
771. gelding. Köp
yollarga at çapdıng, atıng özüb
bayrakdan geldi.
772. Allah taalang yarı birdi.
Barçın can sizin boldu. Hemma el Barçınga
773. taleb kılıb, yedi yurtdan pehlivan kalmay ve yıldam
atlı kalmay gelgan iken,
774. ya atım özüb geldi deyib,
ilinge kayta beresenbe. Ya pehlivanlar menin
775. tutyşasındı *
Alpamış gönlündan aytadı: Hak da yalgız, men da
yalgız, bol
776. ellerde hudadan başka,
Karacandan başka kimim bar. Kıl merdligga belim
777. boğayım.
Kalmaklar namerdlik kıldı deyib, ey taksir, Han da oturuk aytama.
778. Han yarlığı kaytarma. Taksir tutayın dedi.
Özününg pehlivanlarıdan,
779. padişah bir pehlivanını çakırıb
ortağa pehlivanlığa çıkardı.
780. Ortağa pehlivanlığa düştü. Alpamış
hazreti Ali şahmerdanga yığlab,
781. padişahınıng pehlivanı bir zor urub,
kotarıb Tayşa Hannıng
782. aldunda pehlivanın yıktı. Yalgan pehlivan turmay.
Yarım saat ötgence,
783. padişahnıng dokuz pehlivanını yıktı.
İmdi çıkmakka pehlivan bolmadı. Kiynine
784. karasa, Alpamış Bayçobar atı alamanın bir
cetinde turur idi. Kalmak
785. larding hiyali bolgan iken, Alpamışdıng
atını ya bayrağını alayık
786. özün öltüreyik diygan iken, Bayçobar atı aldınan
barganın basadı.
787. Kaptaldan barganın tepedi. Gügüldeşgen köp Kalmakdı
yakınlatmay turar idi.
788. Alpamış sultan
munı gördü. Çıkmakka pehlivan bolmadı. Atına
yürüş
789. kıldı. * Batır
mindi Çobar atka * zeynin koydu Kalmakka * leşger
790. yaman kursagan * anglab
Batır karasa * din bilmeyen köp Kalmak *
791. yübermesge osagan *
Batırdıng pes kılığı tutdu *
kılıçnıng baldağınan
792. tutub oyalanıp * gah
çıkarıp, gah kaytarıb * uval bahakun özünan
793. bolsun deyib turar idi. Bayağı
padişahnıng veziri Kösemen Kaska,
794. padişahdan bi-cevab,
Alpamış Batırga mıltık atdı. Düşman
bolganlığını
795. bilib, günü bitmagan
Batırınıng mıltık oku değmedi *
kılıcını sükürüb
796. aladı * sansız
turgan Kalmaklar * Çobarga kamçı saladı * aralasa
797. kaladı * üst üstüne kılıç saladı * köp
Kalmaknıng başın aldı *
798. doğru gelgen Kalmakdın * kak manglaydan çapadı *
kaptaldan gelgan
799. Kalmakdın * kellesi alıb baradı * aradan bir saat
ötganca *
800. köp savaşlar boladı * çapkanda kılıç tab
aldı * ayralıg dağı
801. yamandı * Hanı menen
Hanzade * beği menen beyzade * Şol vakitda
802. Kalmaklar * olgan kalaga
kaçıb barıb kamalgan * Şol vakitda
803. Alpamış sultan köp Kalmakdı öldürüb *
Barçıncannıng uyuna *
804. Karacan manan koşulub * Şol vakitde kaytıb
baradı.
805. Haberdi kimden işitdin.
Tayşa Handan işit: Bul uruş kimnen boldu?
806. Veziri azamlar aytadı:
Alpamışdan. Tayşa Han aytadı: Bol uruş
807. senlerden boldu, Kösemenden
boldu. Kösemeni çakırtıb, Tayşa Han:
808. uruşnu başlagan sen,
senden boldu deyib, Kösemen Kaskayı öltürtdü.
809. Alpamış Batır
Barçın yarına atın bayrakdan özdürüb, pehlivanların
810. yıkıp, Tayşa
Kalmakdıng iline ecellisini öldürüb, ecelsizini böldürüb
811. doksan kara narı manan *
nar üstünde tür manan * ak geminin
812. içinde * Barçın adlı
yarınnan * Alpamış Batır atası Baysarı Bay
813. manan * Koş Allah yar
aytuşub * anası Altun Saç manan * yığlaşıb
814. Karacan dostu manan
koşlaşı * iline sefer eyledi * akça yüzün
815. soldurdu * mingan narları
boldurdu * altı ayçılık, kırk güncelik
816. yol yordu * yığlab
kalgan ata anası Cildali Baysun Kungrat iline
817. aman esen geldi. Ata
anası manan yığlaşıb, ağayın
karındaşları hemması
818. yığlaşıb
gelib, katta bayram toy kılıb * alamandı giydirip * at
819. çapdurdu dalağa * yarın saldı kalağa *
Barçın cannı alub gelib
820. deyib * hamması teslim kaldı * Alpamış
adlı şol vakitda * nazar gerde
821. balağa * altun kabak attırdı * yıldam
atnı çaptırdı * pehlivan
822. yiğit tutdurdu * otuz gün oyun * kırk gün toyun
kıldı *
823. Hudani bir bildi * resulunu ber hak bildi * bol kılgan
işlerine şükran
824. kılıb, murad maksuduna yetdi * hama muradına yetdi
ve Allah alem biz sevab
825a. alma başlı yeşil suna
825b. odoknung kölünde
yahşı
826a. denden sablı cevher bıçak
826b. beklerdin belinde
yahşı
827a. her kim ilinde
yahşı
827b. yegan hem yerinde
yahşı
828a. Alpamışdı
yazdurubdu
828b. Ciyamuradın dilinde
yahşı
829a. yarga bolsang bes gün
aşık
829b. bi sakal vaktinga
yahşı
830a. şuncanı yahşı dedi
830b. sazga geltürdü bol
bahşı
831a. padişahnıng hizmeti Huda hizmeti
831b. padişaha hizmet etganım yahşı
832a. bol gaplarını aytıb turgan
832b. Bekmuhammed oğlu Ciyamurad Bahşı.